8 – amaliy mashg’ulot elektr energiyasining sifat ko’rsatkichlari og’ishi va tebranishini hisoblash elektr energiyasining sifati tushunchasi

Masalalarni yechish uchun misollar
1-misol. 1-rasmda ko’rsatilgan elektr iste’molchining qisqichidagi kuchlanish og’ishini hisoblang va uni ruxsat etilgan (ГОСТ 13109-97) qiymat bilan taqqoslang. Agar zarur bo’lsa, kuchlanishni nominal qiymatga keltirish chorasini qo’llang. KP1 dagi kuchlanish 385 V deb qabul qilingan.

1-rasm. Kuchlanish og’ishini hisoblash sxemasi.
Yechish. Kuchlanish isrofi quyidagi ifodadan aniqlanadi:
 
bu yerda, R va X aktiv va induktiv qarshiliklar bo’lib, u quyidagicha aniqlanadi: R=r₀l; X=x₀l.
KP1-KP2 uchastka orasidagi kuchlanish isrofi:

KP2-EP uchastkadagi kuchlanish isrofi:

Unda KP1-EP uchastkadagi kuchlanish isrofi quyidagiga teng bo’ladi:
 _∑
yoki

Iste’molchi qisqichlaridagi kuchlanish quyidagiga teng bo’ladi:
 - ∑=385-17,57 367,43 V
Iste’molchi qisqichidagi kuchlanish (1) ifodaga asosan kichik:

ГОСТ 13109-97 ga asosan  = . Shunday qilib, EP qisqichidagi kuchlanishning og’ishi ruxsatlangan oraliqda.
2-misol. Sex transformator podstansiyasiga TM-400/10 turli
 =400 kVA quvvatli transformator o’rnatilgan, qisqa tutashuv kuchlanishi U_qt=4,5%, qisqa tutashuv quvvat isrofi ∆P_qt=5,5 kVt. Transformator yuklamasi S_YU=380 kVA, cos =08. Transformator qisqichlari 10 2x2,5%/0,4 kV kuchlanishga ega, transformator YUK tomonidan 10,5 kV kuchlanishni ( ) ushlaydi.
Transformatorni +2,5%( ) shoxobcha bilan ulaganda, PK tomonidagi kuchlanishning og’ishini aniqlang.
Yechish. Berilgan yuklama va transformatorning parametrlarida transformatordagi kuchlanish isrofini aniqlaymiz:

Berilgan +2,5% shoxobchaga ulanishda berilgan kuchlanish og’ishini hisobga olib, transformatorning PK tomonidagi kuchlanish og’ishini aniqlaymiz:
 
ruxsatlangan oraliqda.
3-misol. Korxonaning BPPga TDN-16000/115 markali quvvati S=16 MVA, YUOR (yuklama ostida rostlovchi) qurilmaga ega, ±16% oraliqda rostlovchi (±9% pog’onali ±1,78% dan) YUK tomonidan asosiy chiqishdagi nominal kuchlanish  va PK tomonidan  , qisqa tutashuv kuchlanishi U_qt=10,5 % transformator o’rnatilgan.
Eng katta yuklama tartibida P₁=15 MVt, Q=7 MVAr transformatorlarni YUK tomonida  ., kuchlanish ushlaniladi, PK tomondagi kerakli kuchlanish U₁=118kV (V₁=7,2%).
Eng kichik kuchlanish tartibida P=5 MVt, Q=3 MVAr transformatorni  ), PK tomondagi kerakli kuchlanish U_II=10kV (V_II=0%).
Ko’rsatilgan tartiblarda transformatorni rostlash oralig’ida YOUR ±16% ning to’g’riligini tekshiring.
Yechish. Eng katta va eng kichik yuklamalarda transformatordagi kuchlanishning isrofi:
     
Eng katta yuklama tartibida shoxobchaning ish holatini aniqlash uchun  qiymatini aniqlaymiz:

Bunga eng yaqin standart shoxobcha  .
Xuddi shunday eng kichik yuklamada:
 , bunga eng yaqin shoxobcha  .
Shunday qilib, TDN-16000/115 transformatoriga o’rnatilgan YUOR qurilmasining rostlash oralig’i trasformatorni PK tomonida kuchlanishning kerakli darajada ushlanishini ta’minlaydi.