8-bob qurilish ekologiy asi tayanch iboralar

Qurilish ekologiyasining muhim asosiy vazifasi insonga va tabiiy ekotizimlarga qurilish texnologiyalarining salbiy ta’sirini tad- qiq etish, ekologik xavfsiz qurilishning barqaror rivojlanish qonun va qoidalarini ishlab chiqish hisoblanadi.
Qurilish ekologiyasining xususiyatiga “qurilish - tabiiy atrof- muhit” tizimiga o‘zaro ta’siri jarayonlarini har tomonlama o‘rga- nishga xizmat qiladi.
Qurilish ekologiyasining uslubiy asosi qurilish faoliyati va boshqarish qarorlarini ogohlantirish uchun axborot ta’minoti yoki salbiy ta’simi kamaytirish bilan bog‘liq bo‘lgan antropogen xavf- xatami tahlil va oldindan ma’lum qilish hisoblanadi.
Qurilish ekologiyasi umumiy va amaliy ekologiya, arxitektura qurilish fanlari, kimyo, fïzika, muhandislik geologiyasi, tibbiyot, ijtimoiy-iqtisodiy va boshqa fanlardan bilimlarga tizimli asosda ta- yanadi.
Qurilish ekologiyasi o‘zining maqomi bo‘yicha amaliy eko- logiyaning bir xil tarmog‘idan va muhandislik ekologiyasining bir xil tizim ostidan hisoblanadi.
Qurilish ekologiyasi ekologik fanlar tizimida yangi yo‘nalish sifatida faqat oxirgi 22 yilda jadal sur’atlarda rivojlanmoqda. 1994- yilda AQShning Tampe shahrida barqaror ekologik qurilish bo‘yi-


138





cha birinchi xalqaro anjuman bo‘lib o‘tdi. 1997-yilda Fransiyaning Parij shahrida ikkinchi va 2002-yilda Norvegiyaning Oslo shahrida uchinchi xalqaro anjuman bo‘lib o‘tdi. Ushbu xalqaro anju- manlaming qarorlarida barqaror qurilish qayta tiklanmaydigan resurslami eng qulay ishlatish yo‘li bilan hayotning sifatini ta’min- lash va qayta tiklanadigan resurslami doimiy qo'llash maqsadi bilan sogiom iqtisodiyotni qo‘llab-quwatlashga, shuningdek biologik xilma-xillik va tabiiy atrof-muhitga yetkaziladigan zarami kamay- tirishga yo‘naltirilgan boiishi kerakligi ta’kidlangan.
Qurilish texnologiyalari bilan bog‘liq holda atrof-muhit va salomatlik uchun xavf-xatami har tomonlama o‘rganish maqsadi 1997-yilda Shvetsiyada Qurilish ekologiyasi instituti tashkil etildi. Ushbu institut huzurida 1998-yilda qurilish bo‘yicha Xalqaro kengashning Butun dunyo kongressi tashkil etildi.
1998-yil 7-12-iyun kunlari Shvetsiyada “Qurilish va atrof- muhit” shiori ostida qurilish bo‘yicha Xalqaro kengashning Butun dunyo kongressi bo‘lib o‘tdi. Ushbu Butun dunyo kongressida quyidagi asosiy muhim muammolar muhokama etildi:

• 
  ekologik xavfsiz qurilish materiallari va texnologiyalari;
  
• 
  qurilish konstruksiyalarining ishonchliligi va umriboqiyligi ekologik mezon sifatida;
  
• 
  qurilish barqaror rivojlanish omili.
  

2002-yilda qurilish industriyasining Yevropa federatsiyasi qurilish faoliyati jarayonida atrof-muhitni muhofaza qilish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlami amalga oshirish to‘g‘risida qaror qabul qildi. Ushbu chora-tadbirlarda ekologik xavfsiz qurilish materiallari va texnologiyalami foydalanuvchi qurilish kompaniyalari uchun imtiyozli sharoitlami yaratish ko‘zda tutilgân.

2. 
   Qurilish ekologiyasining asosiy vo‘nalishIari
   

Ekologiya yaqin vaqtgacha tirik organizmlaming va orga- nizmlaming atrof-muhit o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqligini va ulaming yashashi kabilami o‘rgatuvchi biologiya fanining asosiy qismi sifatida ko‘rib chiqilayotgan edi. Hozirgi vaqtda ekologiya tabiiy atrof-muhitni va inson faoliyati bilan uning o‘zaro bog‘liqligini o‘rgatuvchi bo‘lgan ilmiy fanlar kompleksini aniqlashtiradi.


139

			Qurilish obyektining hayotiy davri
			Qurilish texnogenezi
			Biosferaga qurilishning salbiy ta’siri
			Salbiy ta’sirlardan muhandislik ekologik himoya
			Shahar qurilishi ekologiyasi asoslari
			Shahar qurihshi maqsadi uchun muhandislik
eS