8– laboratoriya ishi Mavzu: Nitrifikatsiya jarayoni. Denitrifikatsiya jarayoni Darsning maqsadi

8
1-jadval
Dastlabki o‘simlik materiallarini sterillash
(R.G.Butenka, 1990 yil)

Manba	Sterilizatsiya vaqti, daqiqa
	0,1% li diatsid	0,1% li kumush xlorid (AgCl2)	5-9% li gipoxloritlar (Na, Ca)	10-12% li vodorod peroksidi (H2O2)
Urug‘lar
Quruq	15-2	10-15	15-20	12-15
Namlangan	6-10	6-8	10-15	6-8
To‘qimalar
sutli ildiz, ildizmeva	20-3	15-25	15-20	-
daraxtlangan poya	20-4	20-25	20-25	-
barglar	1-3	1-3	3-6	3-5
Apekslar	1-10	1-7	3-15	2-7

Oziqa muhitlarini avtoklavda 120⁰S da 0.75 – 1,0 atm. bosimda 20 daqiqa davomida sterilizatsiya qilinadi. Agar oziqa muhiti tarkibiga yuqori haroratda parchalanadigan moddalar kirsa, ular alohida sovuq sterillanadi. Ularni teshiklar diametri 0,22–0,45 mkm bo‘lgan bakterial filtrlardan o‘tkaziladi va avtoklavdan chiqqan oziqa muhitini 40⁰S gacha sovutib, keyin ularni aralashtiriladi. Oldindan folgaga (alyumin qog‘oi) yoki o‘raydigan qog‘ozga o‘ralgan idishlarni quruq issiq bilan quritgich shkaflarida 160⁰S da ikki soat davomida sterillanadi.

Laminar-boksni sterillash. Laminar-boks ajratilgan to‘qima, hujayralarni o‘stirish va boshqa steril sharoitni talab etuvchi ishlarni bajarish uchun mo‘ljallangan. Bu erdan steril sharoit laminar-boksga o‘rnatilgan havo o‘tkazadigan bakterial filtrlar yordamida amalga oshiriladi. Ish boshlanishidan 2 soat oldin labinar-boksdagi ultrabinafsha nurli bakteritsid lampasi yoqib qo‘yiladi. Laminar-boksga lampa yoqmasdan spirt lampasini, gugurtni, 96% li spirt solingan chinni stakan, steril suv, binokulyar lupa kiritib qo‘yiladi. Laminarni ichini, lupani, spirt lampasini, oziqa solingan probirka spirtini 70% li spirt bilan aritiladi.
Ishlaydigan odam qo‘lini sovun bilan yuvib, spirt bilan artadi, boshga sochni yopib turadigan selofan paket va steril xalat kiyishi kerak.
Idishlarni sterillash. Idishlar avval sovunli poroshok va xrompik (kaliy xromli sulfat kislotasi) eritmasi bilan yaxshilab yuviladi. YUvilgan idishlar distillangan suvda chayilgandan so‘ng quritish shkafida quritiladi. Sterillangan idishlarni qayta ifloslanishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun idishlar qog‘ozga o‘raladi.


9

So‘ngra idishlar quritish shakafiga joylashtirilib 2 soat davomida 160⁰ S haroratda saqlanadi. Bu davr ichida faqat bakteriyalar emas balki ularning sporalari ham nobud bo‘ladi. Harorat 175⁰ S dan yuqori bo‘lmasligi kerak, chunki paxtadan yasalgan probkalar kuyib qo‘ng‘ir tusga kiradi, idishlar o‘ralgan qog‘oz esa kuyib maydalanib ketadi. Sterillash uchun avtoklavdan foydalanish bu jarayonni yanada sifatli amalga oshirishga imkon beradi, chunki yuqori haroratli par ta’sirida mikroorganizmlar ham ularning sporalari ham nobud bo‘ladi. Idishlar folgaga yoki qog‘ozga (qog‘oz ustidan selofan) o‘raladi. Pipetkalarni tepadagi teshigiga paxta tiqilib qog‘ozga o‘raladi va bu idishlar 1,5 atmosfera bosimda 25-30 daqiqa davomida avtoklavda sterillanadi.