8-Mavzu: Ijtimoiy tarmoqlarda axborot xurujlari va taxdidlar. Reja

TCP -Transmisission Control Protocol - uzatishni boshqarish protokoli. 
IP - Internet protocol - internetda ma’lumotlarni paketlash va ularni manzilga 
yetkazuvchi protokol.
UUCP (Unix to Unix Copy Protocol) – Unix tizimlar orasida ma’lumotlar al-
mashuvini ta’minlovchi protokol, uzatish kanali sifatida telefon liniyalari qo‘llaniladi. 
SSL (Secure Sockets Layer) – ma’lumotlarni uzatishda xavfsizlikni 
ta’minlovchi protokol. Netscape Communication firmasi tomonidan ishlab chiqilgan. 
U dasturlarga bog‘liqsiz bo‘lib ma’lumotlarni shifrlash, elektron sertifikatlar 
yordamida tomonlarni aniqlash va jo‘natilgan xabarni yaxlitligini ta’minlaydi. 
RST (Private Communication Technology protocol) – SSL protokolining 
analogi bo‘lib faqatgina Microsoft firmasi tomonidan ishlab chiqilgan. 

---

Tarmoqlarida manzil tushunchasi. Tarmoqda maʽlumotlarni uzatish va qabul 
qilish 
Har bir IP adres aniq bir tarmoq kompyuteraga murojaat etadi.Ushbu aniqlikni 
ta’minlash maqsadida domen tushunchasi kiritilgan. Domen – bu tarmoqdagi nomma-
nom xostlar guruhidir. Domenlar bir-biridan nuqtalar bilan ajratiladi va odatda 5 tadan 
ortiq bo‘lmaydi. Nomda birinchi o‘rinda IP adresli aniq kompyuter nomi turadi. 
Masalan, moodle.samdu.uz. 
Internetda mavzuli domenlar quyidagicha aniqlangan: 
com – tijorat korxonalari 
edu– o‘quv muassasi 
qov – noharbiy davlat muassasi 
mil – harbiy muassasa 
net– tarmoq tashkilotlari 
org – boshqa tashkilotlar 
Geografik domenlar quyidagicha belgilangan, masalan, au - Avstraliya, ca - 
Kanada, ru -Rossiya, uk –Buyuk Britaniya, us -AQSH, uz -O‘zbekiston. 
Internetda domenli adreslash maxsus sxema yordamida tashkil etilgan bo‘ladi. 
1-sxema quyidagicha: Protocol.organisation.domain, masalan, www.microsoft.com. 2-
sxema quyidagicha: department. organisation.domain, masalan, cs.msu.su, 3-sxema 
quyidagicha: name.domain, masalan, weblist.ru, 4-sxema quyidagicha: user@host, 
masalan, 
[e-mail]
.