8-mavzu: jon meynard keyns ta`limoti va keynschilik

6-rasm.                                                              7-rasm. 
 
Yuqorida  aytilganlardan  xulosa  qilib,  pul  taklifi  miqdori  foiz  stavkasiga  va 
demak,  investitsiyalar  hajmiga  ham  ta’sir  ko’rsatadi  deyish  mumkin.  Masalan, 
muomaladagi pul  miqdorining M
1 
dan M
2 
ga o’sishi foiz stavkasini R
1 
dan R
2 
ga 
pasaytirdi va investitsiyalar darajasini I
1 
dan I
2 
ga oshirdi (4-rasmga qarang). 
Bu  erda  bir  muammo  bor.  Uni  J.M.  Keyns  “likvidlik  tuzog’i”  deb  atagan. 
Uning  mazmuniga  ko’ra,  pul  massasi  ko’payib  boradi,  lekin  muayyan  (foiz  juda 
past) davrga kelib foiz me’yorining pasayishi to’xtaydi. Pulni ko’paytirish foydasiz 
bo’lib qoladi. 
J.M.  Keyns  asarida  likvidlik  tuzog’ining  ikki  sababini  ko’rish  mumkin. 
Birinchidan,  foiz  stavkasi  past  bo’lganda  (va  de-mak,  obligatsiya  qiymati  yuqori 
bo’lganda)   qimmatli   qog’ozlar   bozori   ishtirokchilari   uning   oshishini   kutadilar

---

(obligatsiyalar  qiymatining  pasayishini).  Shuning  uchun  ular  bugungi  kunda  qim- 
mat  obligatsiyalarni  sotib  olmaydilar  va  o’z  aktivlarini  likvidli  shaklda  saqlaydilar 
(chayqovchilik  sababi).  Ikkinchidan,  past  foiz  stavkasi  pulni  qimmatli  qog’ozlar 
ko’rinishida  saqlash  xatarini  qoplamaydi  va  ehtiyotkorlik  sababidan  kelib  chiqqan 
holda  odamlar  o’z  jamg’armalarini  xavfsiz  bo’lgan  naqd  pul  ko’rinishida  ushlab 
turishni afzal ko’radilar.