8-mavzu makedoniyalik aleksandrning baqtriya va sug‘diyonaga yurishlari

8-MAVZU
MAKEDONIYALIK ALEKSANDRNING BAQTRIYA VA
SUG‘DIYONAGA YURISHLARI
Reja:

1. 
   Yozma manbalar ma’lumotlari.
   
2. 
   Siyosiy voqealar. Aleksandr va Spitaman. Yunon-makedon- larga qarshi kurash.
   
3. 
   Tarixiy geografiya.
   

■ . 8.1. Yozma manbalar ma’lumotlari
_ Arrian, Kursiy Ruf hikoyalari. Strabon «Geografiyasi». Mil. aw. 329-yilda Makedoniyalik Aleksandming Baqtriya va Sug‘diyona yerlariga harbiy yurishlari boshlangan. Bu yurishlar 0'rta Osiyo ta- rixida eng yaxshi 0‘rganilgan mavzulardan biridir. Aleksandming qo‘shinida jangchilar bilan birga bo‘lajak tarixchilar Ptolemey, Aris- tobul, Onesikrit, Kallisfen va Xareslar xizmat qilib, o‘z kundaliklari- da turli xil siyosiy va madaniy voqealami yozib borishgan. Ularning ma’lumotlari bizgacha yetib kelmagan, lekin dastlabki manbalardan so‘nggi yunon tarixchilari va geograflari foydalanishgan.
Jumladan, Diodor (mil. aw. 90-21-yillar) «Tarixiy kutubxo- na», Strabon (mil. aw. 61 - mil. 24-yillar) «Geografiya», Pompey Trog (mil. aw. I - mil. I asr) «Filipp tarixi» asarlarini, Plutarx (mil. 46-127-yillar), Klavdiy Ptolemeylar (II asr) o‘z hikoyalarini hamda Pliniy (II asr) «Tabiiy tarix» nomli kitobini yaratishdi. Ammo Alek­sandr yurishlari haqida keng va to4iq ma’lumotlar rimlik Kvint Kur­siy Ruf va yunon Arrian asarlarida saqlangan.
Arrian (mil. 90/95—175-yillar) «Aleksandr anabasisi» degan asar- ning muallifidir. Anabasis — bu «davlat ichkarisiga dengizdan uzoq-
lashgan harbiy yurish» yoki «Aleksandr yurishlari» deb tarjima qili- nadi. Kursiy Ruf (mil. aw. I asming oxiri - mil. I asrning o‘rtalari) «Makedoniyalik Aleksandr tarixi» nomli kitobni yaratgan. Biroq Ar- rianga nisbatan uning hikoyalarida badiiy to‘qimalar ko‘p uchraydi.
Quyida Arrian va Kursiy Ruf asarlaridan olingan ayrim ma'- lumotlaming tarjimasi keltiriladi (ular rus tiliga M.E. Sergeyenko va V.S. Sokolovlar tomonidan tarjima qilingan). Mazkur ma’lumotlami xrestomatiya materiallari sifatida taqdim qilish, ulardan talabalarga nafaqat tegishli mavzuni o‘rganish, shuningdek, referat, kurs va biti- ruv ishlarini yozishda foydalanish imkoniyati yaratiladi.