8 mavzu. Mashinali o’qitishda sinflashtirish masalalari

3. Izlashning 1 - qadami. (8.12) formulada keltirilgan obyektlardan birinchi uchragan obyekt olinadi va bul vektorining qiymati hisoblanadi:
.
Natijada bul vektoriga ega boʻlgan OMKni hosil qilamiz.
Agar boʻlsa, u holda (a) shart bajariladi; agar u holda (b) shart; agar boʻlsa, u holda (c) shart; agarda yuqoridagi shartlar bajarilmasa, u holda (d) shart bajariladi.
a) keyingi qadamga oʻtish;
b) keyingi qadamga bul vektori bilan oʻtish;
c) keyingi qadamga bul vektori bilan oʻtish;
d) keyingi qadamga bul vektori bilan oʻtish.
4. Izlashning j-qadami. tanlanmada (8.12) koʻrinishda oʻrnatilgan obyektlar tartibidan j - oʻrinda turgan obyekt olinadi va bul vektori dan vektor hisoblanadi:

Ushbu shartni quyidagi formula koʻrinishida ifodalash mumkin
.
Keyin qadamga oʻtadi:
a) bul vektori bilan; b) bul vektori bilan; c) bul vektori bilan;
d) bul vektori bilan.
TO orqali bitta EOMK topishning oxirgi qadami. - qadamdagi protsedura quyidagi shartlar bilan amalga oshiriladi.
Aytaylik a) va c) hollarda hamda b) va d) hollarda bul vektorlariga ega boʻlgan EOMK hosil qilingan boʻlsin.
TO orqali EOMKlarning toʻplamini hosil qilish uchun keltirilgan algoritmning 2 - qadamidan boshlab ushbu protsedurani toʻplam obyektlarini
turli tartibda joylashtirib bir necha marta takrorlash kerak.
Turli TOlar orqali EOMKlarning toʻplamini hosil qilish uchun esa, TOni oʻzgartirish va protsedurani 1 - qadamdan boshlash kerak.
Misol. Masalaning qoʻyilishi. Bizga (8.9-jadval) ET va (8.10-jadval) koʻrinishdagi STlar berilgan [14, 18, 27, 100].
8.9-jadval

Sinflar	Obyektlar	Belgilar
		a1	a2	a3	a4	a5
K1	S1	37	1	1	0	1
	S2	36	0	1	0	0
	S3	38	0	0	1	0
	S4	37	1	0	0	1
	S5	38	1	0	1	0
K2	S6	36	1	1	0	0
	S7	38	0	1	0	1
	S8	38	0	0	1	1
	S9	37	1	0	0	0
	S10	37	0	1	1	0

8.10-jadval

Obyektlar	Belgilar
	a1	a2	a3	a4	a5
X1	37	1	0	0	1
X2	38	1	1	1	0
X3	36	0	1	1	0
X4	37,5	1	0	1	1
X5	38,5	0	0	1	0

Talab etiladi: tanlanmada K₁ va K₂ - sinflardagi TOlar yordamida “Bazis” algoritmidan foydalanib EOMKlarni toping va ular asosida STdagi obyektlarning tanlanmadagi K₁ va K₂ - sinflarning qaysi biriga qarashliligini aniqlang.
Masalaning yechilishi. tanlanmada K₁ va K₂ - sinflardagi TOlarni boshqa obyektlar bilam taqqoslashda chiziqli yoki boʻsagʻali moslik qoidalaridan foydalanish mumkin. Ushbu misolda va obyektlarni taqqoslashda

moslik qoidasidan foydalanamiz.
obyektga nisbatan 2 ta EOMKni topish talab qilinsin. obyekt uchun 1- EOMKni topish quyidagi qadamlardan iborat:
1. obyektga nisbatan 1-EOMKni topish uchun obyektlarni K₁ -sinfdan olamiz va tartiblaymiz, ya’ni .
2. ni TO sifatida tanlaymiz.
3. boshqaruvchi vektorni tanlaymiz.



Demak obyektga nisbatan 1- EOMK hosil boʻldi.
Endi obyektga nisbatan 2-EOMKni topishga oʻtamiz. obyektga nisbatan 2- EOMKni topish quyidagi qadamlardan iborat:
1. obyektga nisbatan 2-EOMKni topish uchun obyektlarni K₁ -sinfdan olamiz va tartiblaymiz, ya’ni .
2. ni TO sifatida tanlaymiz.
3. boshqaruvchi vektorni tanlaymiz.

4.
5.
6.
7.

Demak obyektga nisbatan 2- EOMK hosil boʻldi. obyektga nisbatan hosil boʻlgan 2 ta EOMKlar


bir xil bo’lgani uchun QQQQda bittasidan foydalaniladi.
obyektga nisbatan navbatdagi EOMKlarni topish uchun K₁-sinfdagi obyektlarning joylashish tartibi oʻzgartiriladi va yuqorida keltirilgan protsedura takrorlanadi. obyektga nisbatan hosil qilinadigan barcha EOMKlar soni K₁-sinfdagi obyektlarning oʻrin almashtirishlar soni bilan aniqlanadi.
Endi navbatdagi obyektga nisbatan 2 ta EOMKni topish protsedurasini keltiramiz. obyekt uchun 1- EOMKni topish quyidagi qadamlardan iborat:
1. obyektga nisbatan 1-EOMKni topish uchun obyektlarni K₁ -sinfdan olamiz va tartiblaymiz, ya’ni .
2. ni TO sifatida tanlaymiz.
3. boshqaruvchi vektorni tanlaymiz.

4.
5.
6.

7.

Demak obyektga nisbatan 1- EOMK hosil boʻldi. obyektga nisbatan 2-EOMKni topishga oʻtamiz. obyektga nisbatan 2- EOMKni topish quyidagi qadamlardan iborat:
1. obyektga nisbatan 2-EOMKni topish uchun obyektlarni K₁ -sinfdan olamiz va tartiblaymiz, ya’ni .
2. ni TO sifatida tanlaymiz.
3. boshqaruvchi vektorni tanlaymiz.

4.
5.
6.
7.

Demak obyektga nisbatan 2- EOMK hosil boʻldi. obyektga nisbatan hosil boʻlgan 2 ta EOMKlar


iborat boʻlib, ular bir xil boʻlgani uchun QQQQda bittasidan foydalaniladi.
obyektga nisbatan navbatdagi EOMKlarni topish uchun K₁-sinfdagi obyektlarning joylashish tartibi oʻzgartiriladi va yuqorida keltirilgan protsedura takrorlanadi. obyektga nisbatan hosil qilinadigan barcha EOMKlar soni K₁-sinfdagi obyektlarning oʻrin almashtirishlar soni bilan aniqlanadi.
K₁-sinfdagi obyektlarga nisbatan EOMKlarni topish, xuddi obyektlarga nisbatan EOMKlarni topishga oʻxshab amalga oshiriladi.
Endi K₂-sinfdagi obyektlarga nisbatan EOMKlarni topish masalasini keltiramiz. obyektga nisbatan 1-EOMKni topishga oʻtamiz. obyektga nisbatan 1- EOMKni topish quyidagi qadamlardan iborat:
1. obyektga nisbatan 1-EOMKni topish uchun obyektlarni K₂ -sinfdan olamiz va tartiblaymiz, ya’ni .
2. ni TO sifatida tanlaymiz.
3. boshqaruvchi vektorni tanlaymiz.

4.
5.

6.
7.

Demak obyektga nisbatan 1- EOMK hosil boʻldi.
obyektga nisbatan 2-EOMKni topishga oʻtamiz. obyektga nisbatan 2- EOMKni topish quyidagi qadamlardan iborat:
1. obyektga nisbatan 2-EOMKni topish uchun obyektlarni K₂ -sinfdan olamiz va tartiblaymiz, ya’ni .
2. ni TO sifatida tanlaymiz.
3. boshqaruvchi vektorni tanlaymiz.

4.
5.
6.

7.

Demak obyektga nisbatan 2- EOMK hosil boʻldi.
obyektga nisbatan hosil boʻlgan 2 ta EOMKlar


iborat boʻlib, ular bir xil boʻlgani uchun QQQQda bittasidan foydalaniladi.
obyektga nisbatan navbatdagi EOMKlarni topish uchun K₂-sinfdagi obyektlarning joylashish tartibi oʻzgartiriladi va yuqorida keltirilgan protsedura takrorlanadi. obyektga nisbatan hosil qilinadigan barcha EOMKlar soni K₂-sinfdagi obyektlarning oʻrin almashtirishlar soni bilan aniqlanadi.
Endi obyektga nisbatan 1-EOMKni topishga oʻtamiz. obyektga nisbatan 1- EOMKni topish quyidagi qadamlardan iborat:
1. obyektga nisbatan 1-EOMKni topish uchun obyektlarni K₂ -sinfdan olamiz va tartiblaymiz, ya’ni .
2. ni TO sifatida tanlaymiz.
3. boshqaruvchi vektorni tanlaymiz.

4.
5.
6.
7.

Demak obyektga nisbatan 1- EOMK hosil boʻldi.
Endi obyektga nisbatan 2-EOMKni topishga oʻtamiz. obyektga nisbatan 2- EOMKni topish quyidagi qadamlardan iborat:
1. obyektga nisbatan 2-EOMKni topish uchun obyektlarni K₂ -sinfdan olamiz va tartiblaymiz, ya’ni .
2. ni TO sifatida tanlaymiz.
3. boshqaruvchi vektorni tanlaymiz.

4.
5.
6.
7.

Demak obyektga nisbatan 2- EOMK hosil boʻldi. obyektga nisbatan hosil boʻlgan 2 ta EOMKlar


iborat boʻlib, ular bir xil boʻlgani uchun QQQQda bittasidan foydalaniladi.
obyektga nisbatan navbatdagi EOMKlarni topish uchun K₂ - sinfdagi obyektlarning joylashish tartibi oʻzgartiriladi va yuqorida keltirilgan protsedura takrorlanadi. obyektga nisbatan hosil qilinadigan barcha EOMKlar soni K₂ - sinfdagi obyektlarning oʻrin almashtirishlar soni bilan aniqlanadi.
K₂ - sinfdagi obyektlarga nisbatan EOMKlarni topish, xuddi obyektlarga nisbatan EOMKlarni topishga oʻxshab amalga oshiriladi.
Natija. Demak K₁ - sinfdan, , va K₂ -sinfdan , EOMKlar hosil boʻldi.
STdagi obyektlarni K₁ va K₂ -sinflarga xos hosil boʻlgan EOMK lar bilan taqqoslanadi:
1) ;
2)
3) ;
4) .
Yuqoridagi taqqoslashlardan K₁-sinfga xos hosil qilingan 3 ta EOMK lardan:
_-1 - holatda
-2 -holatda .
K₂ - sinfga xos hosil qilingan 2 ta EOMKlardan:
_-1 - holatda
-2 - holatda
Demak STdagi X₁ - obyekt K₁ - sinfga qarashli ekan.
STdagi X₂,X₃, X₄, X₅ obyektlar ham huddi X₁ - obyekt kabi K₁ va K₂ -sinflarning qaysi biriga qarashli ekanligi aniqlanadi.
Dasturiy ta’minot. Qismiy presedentlik usul yordamida obyektlarni sinflash dasturi ishga tushiriladi. Ish oynasida quyidagi oynacha hosil boʻladi [14,27,100] (8.19-rasm.).

8.19-rasm.
Ushbu oynachada boshlangʻich ma’lumotlar kiritiladi va Hisoblash - tugmachalarini ishga tushirish bilan quyidagi oyna hosil boʻladi (8.20-rasm.)



8.20-rasm.
Har bir sinf uchun hosil qilingan EOMKlar quyida keltirilgan (8.21-8.24-rasmlar):

8.21-rasm.

8.22-rasm.

8.23-rasm.

8.24-rasm.