8-sinf ona tili darsligidagi mashqlar, matnlar, lug`atlar

Bilib oling 
Gapda uyushiq bo‘lak sanash ohangi va teng bog‘lovchilar vositasida
bog‘lanadi. 
Gapning uyushiq bo‘lagi guruh-guruh bo‘lsa, bir-biridan nuqtali vergul bilan
ajratiladi: Yutib chiqish uchun ot chopqir, zotdor bo‘lishi va yaxshi toblanib
sovutilishi;
chavandoz usta, epchil bo‘lishi kerak. 
Savol va topshiriqlar
1. Uyushiq bo ‘laklar qanday xususiyatga ega? 
2. Uyushiq b o ‘laklarda grammatik shakl qanday qo ‘shiladi? 
3. So ‘z birikmasi va so ‘z qo ‘shilmasi tushunchalari uyushiq bo ‘lakli gaplar
bilan qanday aloqador? 
Uyga vazifa 
166-topshiriq. Geografiya darsligidan uyushiq bo‘laklar ishtirok etgan 4 ta gap 
yozing. Ularning qaysi turkum so‘zlari bilan ifodalanganligini, qanday vositalar bilan 
bogManganini aniqlang. 
167-topshiriq. Berilgan izohlardan ulamo, fisq-u fujur, tavoze so‘zlarining
ma’nolarini aniqlab, lug‘at daftaringizga ko‘chiring va qo‘Ilash uchun eslab qoling: 1)
o‘zini xokisor, odob bilan tutish; 2) g‘iybat, gunoh ishlar, axloqsiz
amallar; 3) islom dini olimlari.
Ulamo- islom dini olimlari 
fisq-u fujur-g‘iybat, gunoh ishlar, axloqsiz amallar;
tavoze—o`zini xokisor,odobli tutish 

---

81—82-darslar 
MUMTOZ MATN VA LUG‘ATLAR BILAN ISHLASH 
168-topshiriq. Matnni diqqat bilan o‘qib chiqing. 
DONISHMAND USTOZ 
Abu Ali ibn Sinoning qo‘lida ta’lim olish, unga shogird bo‘lish katta sharaf
edi. Kunlardan bir kun ikki ota o‘z o‘g‘illarini Ibn Sinoga shogirdlikka bermoqchi
bo‘lishdi. 
— Ey ulug‘ tabib, huzuringizga bolalarimizni olib keldik. Tarbiyangizga olib,
shogirdlikka qabul qilsangiz. Zora sizga o‘xshab tabib bo‘lib yetishsalar, —
deyishdi. Ibn Sino
rozi bo`lishini aytdi.
l Sinoning bir odati bor edi. Kim unga shogird bo`lmoqchi bo‘lsa, oldin
sinovdan o‘tkazar, so‘ng tabiblik ilmini o‘rgatar edi. 
Bolalarim, — dedi kelgan yigitlarga qarab, tog‘-u toshlar kezing, cho‘l-u
biyobonlar oralang-da, har biringiz ming donadan o‘t-giyoh terib kelinglar.Ibn Sino
shunday dedi-da, har birining qo‘liga xalta berdi. Oradan bir necha kun o‘tdi.
Bolalarning birinchisi
kelib, yig‘gan giyohlarni Ibn Sinoning oldiga to ‘kdi. Hammasi shifobaxsh giyohlar
edi. Buni ko‘rgan Ibn Sino quvonib so‘radi: 
— Barakalla, o‘g‘lim, eng dorivor  giyohlarni teribsan. Endi bir savolimga javob
bersang. Qani ayt-chi, oyoq qabarishiga nima davo bo‘ladi? 
— Mening tabiblikdan xabarim yo‘q, — dedi bola, — sizga o‘zim endi shogird
tushdim-ku. 
Ibn Sino: «Shu o‘n kun orasida nabotot ichida yurib tabiblikdan alifni o 
‘rganmabsanmi, sendan tabib emas, olibsotar chiqadi» — dedi ko‘nglida. So‘ng
ovozini
chiqarib: 
— Senga javob, o‘g‘lim, ketaver! Borib olibsotarga shogird bo‘l! — dedi. 
Oradan bir kun o‘tgach, ikkinchi bola yetib kelib, to‘plagan o‘tlarni hakimning
oyog‘i ostiga to‘kdi. Ibn Sino juda xursand bo‘lib: 
— Barakalla, bo‘tam, qani menga ayt-chi, oyoq qabarganiga nima davo bo‘ladi?
— deb so‘radi. 
— Yovvoyi rayhon yoxud yalpizni suvda ivitib, ozgina tosh tuzdan qo‘shib
yuvish kerak, — javob qildi bola. 
— Cho‘l-biyobonda qolding-ku, suv topolmading deylik, chanqoqni nima bilan
qondirish mumkin? — yana savolga tutdi Ibn Sino bolani. 
— Yantoqning suvi chanqoqni qondiradi, ham darmon bo‘ladi, — dadil javob
berdi bola. 
— Rahmat, o‘g‘lim, sen endi menga shogirdgina emas, farzand ham bonding! 
169-toi«ihiriq. Matndagi ajratilgan so‘zlarning ma’nolarini berilganizohlardan 
aniqlab, lug‘at daftaringizga ko‘chirib yozing va qo‘llash uchuneslab qoling: 1 )
faxrlanishga arziydigan narsa, biror ijobiy xislat, xizm atyoki iqtidor tufayli xalq
orasida taratilgan dong; 2) qani edi, koshki edi;3) kasalliklarga davo b o ‘ladigan
va m alham olinadigan yoki taom ni

---

xushxo‘r qiladigan modda; 4) o ‘simliklar dunyosi, o ‘simliklar; 5) ishlash, 
ishqalanish yoki kuyish natijasida b o ‘rtm a hosil b o ‘lishi; 6) tirik organizmdagi 
quvv at, mador, kuch; 7) ko‘pincha, o'tmishdagi o ‘tkir tabib; donishmand, faylasuf.