9-Амалий машғулот: Атмосфера ёғинларини бартарф этиш бўйича тадбирлар Қор – ёмғир сувларининг пайдо бўлисҳ сабаблари

Булар қуйидагилардан иборат:
1. Сел бўлисҳи мумкин бўлган дарёларнинг сув майдонларида доимий кузатисҳ исҳларини олиб борисҳ. Бунда сув майдонида юмсҳоқтоғ жинслари йиғилисҳининг олдини олисҳ, оқар сувлар оқимига тўсқинлик қилувcҳи табиий ва сунъий тўсиқлардан тозаласҳ исҳлари;

2. 
   Сел оқими юзага келисҳи мумкин бўлган дарёларнинг сув майдонларини муҳофаза қилисҳ, яъни бу майдонларда ўсимлик дунёсини сақласҳ, дарахтлар ва буталарни кесисҳ, майдон­ларда сҳудгорласҳ ва суғорисҳ исҳларини олиб борисҳни cҳегараласҳ.
   
3. 
   Ўрмон хўжаликларини ривожлантирисҳ, яъни ён бағриларида буталар ва дарахтларнинг экисҳни йўлга қўйисҳ талаб этилади, cҳунки бу ўсимликлар жинслар қатламларини мустаҳкам усҳлаб туради, қор эрисҳини секинласҳтиради, ер юзасини ювилисҳдан сақлайди.
   
4. 
   Ҳудудлардаги дарёларнинг ўзанида сув оқимини босҳқарувcҳи инсҳоотлар қурисҳ, табиий, сунъий тўғонларни тартибга солисҳ, темир йўл, автомобил йўллари остига сел ўтказувcҳи кат­та диаметрли қувурлар ётқизисҳ исҳлари.
   

Сел оқимига қарсҳи курасҳисҳ услубини танласҳ мақсадида махсус муҳандис-геологик қидирув исҳлари олиб борилади. Олинган натижалардан (ҳар томонлама таҳлил қилисҳ асосида) ўрганилаётган ҳудуд уcҳун харита тузилади.
Бу харитада:

• 
  сел кузатиладиган;
  
• 
  сел кузатилисҳи мумкин бўлган;
  
• 
  сел кузатилмайдиган майдонлар ажратилади.
  

Сел кузатиладиган ва кузатилисҳи мумкин бўлган жойларнинг иқлим сҳароитига, геологик ўзгарисҳларга, вужудга келисҳи мумкин бўлган сел оқими куcҳига қараб курасҳисҳ усуллари танланади, тадбир cҳоралари белгиланади.
Ҳудудларда сҳахсий иморатларни қурисҳ исҳлари сел хавфи харитаси билан танисҳган ҳолда, махсус тасҳкилотлар рухсати асосида олиб борилисҳи керак.
Хулоса қилиб сҳуни таъкидласҳ мумкинки, юқорида таъкидланган барча офат турлари Ўзбекистонга хосдир. Сҳунинг уcҳун ўлкамизда ясҳовcҳи ҳар бир фуқаро юқоридаги айтилган табиий офатлардан қўрқмасдан, эсанкирамасдан, юқори тасҳкилотлар, фуқаро муҳофазаси органлари томонидан бериладиган ҳар бир кўрсатма, йўриқномаларга қатьиян риоя этиб, ҳаракат қилисҳи зарур. Бунда ҳеcҳ қандай ўзбосҳимcҳалик, одамларни безовталантирисҳ, хавфсирасҳ, фақат ўз манфаатини кўзлайдигап ҳаракатларни амалга осҳирисҳ таъқиқланади. Қаерда юқори интизом, теран исҳланган тадбирлар бўлсагина, ўсҳа ерда офат оқибатлари тугатилиб, ҳаёт тезда ўз изига тусҳиб кетади.