9-Ma’ruza. Kolonna apparatlar. Reja

Davriy ishlaydigan rektifikatsion kolonnalar. Kichik ishlab chiqarishlarda davriy ishlaydigan rektifikatsion qurilmalar qо‘llaniladi. Dastlabki aralashma haydash kubiga beriladi. Kub ichiga isituvchi zmeyevik joylashtirilgan bо‘lib, aralashma qaynash haroratigacha isitiladi. Hosil bо‘lgan bug‘lar rektifikatsion kolonnaning oxirgi tarelkasining pastki qismiga о‘tadi. Bug‘ kolonna buylab kо‘tarilgan sari yengil uchuvchan komponent bilan tо‘yinib boradi. Deflegmatordan kolonnaga qaytgan bir qism distillyat flegma deb yuritiladi. Flegma (suyuq faza) kolonnaning eng yuqori tarelkasiga beriladi va pastga qarab harakat qiladi. Suyuq faza pastga harakat qilishida о‘z tarkibidagi yengil uchuvchan komponentni bug‘ fazasiga beradi. Bug‘ va suyuq fazalarning bir necha bor о‘zaro kontakti natijasida bug‘ fazasi yuqoriga harakat qilgani sari yengil uchuvchan komponent bilan tо‘yinib borsa, suyuqlik esa pastga tomon harakat kilgani sari tarkibida qiyin uchuvchan komponentning miqdori oshib boradi.

О‘rnatish va ta’mirlashni osonlashtirish maqsadida tarelkalar orasidagi masofa 450 mm dan kam bо‘lmagan qiymatda qabul qilingan.

12.1- rasm. Davriy ishlaydigan rektifikatsion qurilma sxemasi
1-haydash kubi; 2-rektifikatsion kolonna; 3-deflegmator; 4-ajratgich; 5-sovitkich; 6,7-yig‘gichlar.
Kolonnaning yuqorigi qismidan bug‘lar deflegmatorga о‘tadi va u yerda tо‘la yoki qisman kondensatsiyaga uchraydi. Bug‘lar tо‘la kondensatsiyalanganda hosil bо‘lgan suyuqlik ajratgich yordamida ikki qism (distillyat va flegma)ga ajraladi. Oxirgi mahsulot (distillyat) sovitgichda sovitilgandan sо‘ng, yig‘ish idishiga yuboriladi. Kubda qolgan qoldiq suyuqlik kerakli tarkibiga erishgandagina jarayon tо‘xtatiladi, qoldiq tushiriladi va sikl qaytadan boshlanadi. Qoldiqni tegishli tarkibga ega bо‘lishini uning qaynash haroratiga qarab aniqlanadi(12.1-rasm).