9-maruza: uch fazali va mahsus transformatorlar reja: Uch fаzаli trаnsformаtor; Аvtotrаnsformаtorlаr

---

1 
9-MARUZA: UCH FAZALI VA MAHSUS TRANSFORMATORLAR 
REJA: 
1. Uch fаzаli trаnsformаtor; 
2. Аvtotrаnsformаtorlаr; 
3. Oʼlchаsh trаnsformаtorlаri; 
4. Pаyvаndlаsh trаnsformаtori.
 
1. Uch fаzаli trаnsformаtor 
Uch fazali transformatorlar, asosan, uch fazali tok sistemasini 
transformatsiyalash uchun ishlatiladi. Uch fazali transformator umumiy poʼlat 
oʼzakka ega boʼlib, alohida fazalarning toklari hosil qilgan barcha magnit oqimlari 
ana shu oʼzak boʼylab tutashadi.
Uch fazali transformatorning poʼlat oʼzagi ostki va ustki tomonlardan 
birlashtirilgan uchta sterjendan iborat. Har bir sterjenda har fazaning birlamchi va 
ikkilamchi chulgʼamlari joylashtirilgan. Chulgʼamlar yulduz yoki uchburchak 
sxemada ulanishi mumkin. Bu biriktirish sxemalari tegishlicha 
belgilanadi. 
Chulgʼamlar qanday sxemada ulanishidan qatʼiy nazar birlamchi chulgʼamning 
bosh (А,V,S) va oxirgi (X, Y, Z) uchlari katta harflar bilan, ikkilamchi 
chulgʼamning bosh (a, b, c) va oxirgi uchlari (x, y, z) kichik harflar bilan 
belgilanadi. 
Birinchi oʼraladigan chulgʼamning oʼralish yoʼnalishi ixtiyoriy, ammo 
qolgan fazalarning chulgʼamlari birinchi oʼralgan chulgʼamning yoʼnalishida 
oʼralishi kerak. Faqat shundagina ayrim fazalardagi toklarning va ularni hosil 
qilgan magnit oqimlarilarning shartli musbat yoʼnalishi taʼminlangan boʼladi (9.1- 
a rasm). 
Kirxgofning birinchi qonuniga binoan istalgan vaqt lahzasida uchala faza 
magnit oqimlarining yigʼindisi doimo nolga teng. Masalan, 9.1- b rasmdagi magnit 
oqimlarining oʼzgarish grafigidan koʼrinadiki, boʼlgan vaqtda oʼzining musbat 
maksimal qiymatiga erishgan boʼlsa, qolgan ikkita magnit oqimi FB va larning 
manfiy yarim maksimal qiymatlarga ega boʼlishi uchala faza magnit oqimlarining 
poʼlat oʼzak boʼylab qoʼshilishini (9.1- c rasm) bildiradi, yaʼni 

---

2 
̅
̅
̅
. 
9.1-rasm.
A
B
C
X
Y
Z
x
y
z
a
b
c
A

B

C
