9-Mavzu: Litosfera. Yer po’stining tuzilishi

9-Mavzu: Litosfera. Yer po’stining tuzilishi

REJA:
1. Litosfera haqida tushuncha.
2. Yerning ichki tuzilishi va issiqligi.
3. Yer po’stining tuzilishi va tarkibi.

1. Litosfera haqida tushuncha.

Litisfera bu murakkab tuzilishga ega bo’lgan, asosaan tog’ jinslaridan tashkil topgan geosferadir.
Litosfera o’z ichiga Yer po’stini va yuqori mantiyaning astenosferagacha bo’lgan qismini olib, qalinligi 200 km gacha boradi.
Yer yuzasida sodir bo’ladigan barcha tabiiy geografik jarayonlar, litosfera va uning rivojlanish evolyutsiyasi bilan bog’liq holda vujudga keladi.

2. Yerning ichki tuzilishi va issiqligi.

Yerning ichki qismi turli xil (qattiq, suyuq va gazsimon) moddalartan tash. top. bo’lib, ular solishtirma og’irligiga qarab joylashgan. S.O.yengil bo’lgan moddalar Yerning ustki qismida (Yer po’sti), og’ir bo’lgan moddalar uning ichki qismida (Yadro) da joylashgan. Yer po’sti ko’proq kislarod, kremniy, alyuminiylardan iborat bo’lsa, pastki qatlam mantiyada kremniy, magniy, temir kabi moddalardan, Yer yadrosida esa asosan temir, nikel kabi og’ir moddalardan tashkil topgan.

Yerning ichki qismiga tushgan sari radioaktiv moddalarning parchalanishi tufayli, harorat ortadi. Yer yadrosida harorat 4000-5000 C ga yetadi. Shu tufayli u yerda moddalar o’ta elastik holatda bo’ladi.

Yerning ichki qismiga tushgan sari radioaktiv moddalarning parchalanishi tufayli, harorat ortadi. Yer yadrosida harorat 4000-5000 C ga yetadi. Shu tufayli u yerda moddalar o’ta elastik holatda bo’ladi.

Yerning qatlamli tuzilganligi (ichki tuzilishi)

Moddalar zichligining turlicha bo’lishi tufayli, va seysmik to’lqinlar yordamida olingan ma’lumotlar asosida Yerning ichki qobiqlari 3 ta sfera (yadro, mantiya va Yer po’sti) va 7 ta (Yer po’sti A,B,S,D, Yer yadrosi E,F,G) qatlamlariga bo’linadi.