9-mavzu. Standartlashtirish bo’yicha xalqaro tashkilotlar reja: Standartlarni ishlab chiquvchi xalqaro tashkilotlar. Xalkaro standartlashtirish tashkiloti (iso)

Xalkaro elektretexnika kemissiyasi (MEK).
Elektorotexnika soщasidagi xalkaro xamkorlik buyicha ishlar 1881 galdan boshlangan, chunki bu yili elektr buyicha birinchi Xalkaro kongress 5ulib utgan edi. Keyinrok 1906 yili Londonda 13 mamlakat vakillarining shferentsiyasida maxsus idora - xalkaro elektrotexnika komissiyasi tuzish [ugrisida bir fikrga kelindi.
Bu idora elektr mashinalari soxasi buyicha atamalar va parametrlar-sh standartlashtirish masalalari bilan shugullana boshladi.
MEK tashkiloti 1906 yili tashkil etilgan. (Xalkaro konferen-tsiyada) Ushbu konferentsiyada 13 ta mamlakat ishtirok etgan. 1881 yilda elek-flashtirish soxasi buyicha 1-xalkaro kongres bulib utgan va shu sanadan boshlab elektrotexnika soxasi buyicha xalkaro xamkorlik boshlangan. MEK tashkilotining asosiy maksadi uning nizomi bilan belgilanadi va elektro oshika va radiotexnika soxalarida xalkaro standartlarni ishlab chikish rkali xalkaro xamkorlikka kumaklashadi. Barcha mamlakatlarning milliy lektrotexnika komitetlari MES tashkilotining Oliy boshkaruv organini shkil etishadi. MES tashkilotining kengashi xar yili navbatma-navbat klan unga a’zo bulgan mam lakatlarda utkazib boriladi. Kengashda kabul shnayotgan karorlar kupchilik ovoz bilan kabul kilinadi. Kengash prezi-shti esa xal kiluvchi ovozga ega bulib, ovozlar teng bulgan xolatda uzining sh kiluvchi ovozidan foydalanadi. MES tashkilotining xalkaro standartarini 2 turga bulish mumkin:
1. Umumtexnika standartlar (tarmoklararo xarakterga ega)
2. Anik maxsulotga nisbatan texnik talablarni kuyuvchi standart
lar.
1-tur standartlariga terminologiya (atamalar)ga oid me’yo'riy xujjatlar, kuchlanish va chastota standartlari, turli xil sinovlar uchun standartlar kiradi.
2-tur standartlariga maishiy elektr asboblardan aloka sun’iy yuldyushlarigacha bulgan buyumlar kiradi.
ISO va MES takshilotlari uzlarini xamkorlikda ishlab chikkan ISO/ MES barcha texnikalar standartlarni ishlab chikish barcha boskichlari va xavfsizlik masalaga katiy amal kilgan xolatda ishlab chikariladi deb a’kidlangan. Elektron va elektrotexnika maxsulotlarini ishlab chikishda xavfsizlikni ta’minlash maksadida tavakkalchilik ko’rsatkichlari va xavfsizlik darajasini baxolashga yigilgan empirik ma’lumotlar va ilmiy tadkikotlarga asoslandi. Xavfsizlik darajasini baxolash extimoli tavakkalchilik darajasi bilan va xavfsizlik me’yori bilan boglangan buladi. Xavfsizlik meyori xar doim davlat darajasida urnatiladi.
MEK nizomiga kura, bu tashkilotning maksadlari elektrotexnika va vdiotexnika va ularga kushni tarmoklardagi muammolar soxalaridagi ;tandartlashtirish masalalarini xal kilishdir. ISO va MEK faoliyatlari buyicha farklanadi, MEK elektrotexnika, elektronika, radioaloqa, asbobsozlik soxalari buyicha standartlashtirish bilan shugullanadi.
Xozirgi vaktda 41 ta milliy kumitalar MEKning a’zolari xisobla-adi. Bu mamlakatlarda yer kurrasining 80% axoliyey yashab,95% dunyodagi ishab chikarilayotgan elektr kuvvatining iste’molchisi xisoblanadi. Bu asosan sanoati rivojlangan xamda rivojlanayotgan mamlakatlardir. MEK ingliz,frantsuz va rus tillarida ish olib boradi.
MEKning Oliy raxbar idorasi MEK kengashidir, u yerda mamlakat-arning xamma milliy kumitalari takdim etilgan. Unda eng yukori lavozim prezident bulib, u xar 3 yil muddatda saylanadi. Bundan tashkari vitse-prezident, xazinachi, bosh sekretar lavozimlari xam bor. MEK xar yili bir yrta uz kengashiga yigiladi va uz faoliyati doirasidagi masalalarni xal nladi.
1972 yilga kadar MEK va ISO lar tomonidan yaratilayotgan xujjatlar avsiya sifatida faoliyat kursatar edi. 1972 yilga esa MEK, ISO larning zvsiyalari xalkaro standartlarga aylantirilishi xakida karor kabul kilindi.