9-mavzu. Standartlashtirish bo’yicha xalqaro tashkilotlar reja: Standartlarni ishlab chiquvchi xalqaro tashkilotlar. Xalkaro standartlashtirish tashkiloti (iso)

Standartlashtirish buyicha Skandinaviya davlatlari o’rtasidagi tashkilot (INSTA). Janubiy Osiyo mamlakatlarining xalkaro assotsiatsiyasi (ASEAN).

Skandinaviya davlatlari urtasidagi standartlashtirish tashkiloti 1952 yilda tashkil etilgan. Bu tashkilotning a’zolari bulib Daniya, Norvegiya, Finlyandiya va SHvetsiya xisoblanadi. Ushbu tashkilotlar uzlarining standartlashtirish buyicha miiliy organlari xamda standartlashtirish masalalari buyicha shugullanidigan bir kator tashkilotlar bilan INSTA tashkilotining asosiy xususiyati shundan iboratki, bu tashkilot mintakaviy umumskandinaviya standartlarini ishlab chikmaydi. Bu xolat shu bilan boglikki, ushbu mamlakatdlarda tashki savdo juda kuchli rivojlangan va ular uz faoliyatlarida xalkaro standartlardan foydalanishadi. Masalan, Daniya 70 - yillar boshlarida milliy standartlarni ishlab chikishdan tulik voz kechdi va xalkaro normativ xujjatlarga utdi. INSTA tashkiloti uzining asosiy vazifalari sifatida kuyidagilarni balgilab olgan: Skandinaviya mamlakatlarining muvofiklashtirilgan milliy standartlarini yaratish, miiliy me’yoriy xujjatlardagi texnik talablarni ixchamlashtirish (unifikatsiya), takrorlashga yul kuymaslik uchun standartlashtirish buyicha ishlar tugrisidagi axborotlar bilan ayirboshlashni tashkil etildi. ISO, MEK va SEN tashkilotlari va boshka tashkilotlar bilanmuvofiklashtirilgan siyosatni olib borish.

Standartlarni muvofiklashtirishda INSTA iutaxassislari «4F» foydasiga amal kilinadi:

1. 
   Forbruker (iste’molchi);
   
2. 
   Fabrikant (ishlab chikaruvchi);
   
3. 
   Forskrifter (xavfsizlik);
   
4. 
   Forsksning (tadkikot natijalari).
   

INSTA ga a’zo bulgan mamlakatlarda me’yoriy xujjatlarning ishlab chikarishning asosi sifatida ISO va MEK, SEN va SENELEK tashkilotlarining me’yoriy xujjatlari asos kilib olinadi. Ishlab chikilgan me’yoriy xujjatlar INSTA ga a’zo bulgan barcha mamlakatlarda ma’kullangandan keyin milliy me’yoriy xujjatlar sifatida kabul kilinadi. INSTA tashkiloti uz faoliyatining asosiy yunalishi sifatida Skandinaviya mamlakatlari orasida uzaro tushunishni ustivor yunalish deb xisoblaydi. INSTA ga a’zo bulgan mamlakatlarda uzaro axborot ayirboshlashda uygunlashgan stnadartlar kataloglari tashkil kilinadi. INSTA mamlakatlarida milliy standartlarni uygunlashtirish buyicha kuyidagi yunalishlar ustuvor yunalishlar deb xisoblanadi: mashinasozlik va stanoksozlik, ish urishlarining xavfsizligi, foydalanish buyicha ishonchlilik, yonginga karshi vositalarning xavfsizligi.
Janubiy Osiyo mamlakatlarining xalkaro assotsiatsiyasi (ASEAN).
Bu tashkilot 1994 yilda uzining standartlashtirish v sifat buyicha maslaxat komitetini tashkil etdi. Ushbu mintakaviy tashkilotga ASEAN davlatlarining standartlashtirish va skandinaviya buyicha milliy tashkilotlari kiradi. (Malayziya, Tayland, Indoneziya, Singapur, Filippin, Bruney).