9-Tema: Jerge jalģaw hàm elektrokorroziyadan qorģaw

14 Tema: Simmetrik bolmag'an qisqa tutasiw toklarin esaplaw
Jobasi:
1.Qısqa tutasiw toklari
2. Qisqa tutasiw toklarin esaplaw
Qısqa tutasiw dep— elektr shınjırı ótkeriwshilerinde payda bolatuǵın zıyanlı elektr kontakti; ózgeriwshen tok tarmaǵında fazalardıń Jer menen tutasuvi nátiyjesinde (1 fazalı ), ózgermeytuǵın tok tarmaǵında polyus arasında yamasa polyus menen Jer arasında júz boladı. Qısqa tutasıw elektr apparatlar ótkeriwshileriniń jaqsı izolyatsiyalanmaganligidan, tok shınjırında elektr tokınıń hádden tıs artıp ketiwinen kelip shıǵadı hám elektr apparatlarınıń aynıwına alıp keledi. Qısqa tutasıw reley qáwipsizligi yamasa ańsat eriwsheń saqlagichlardan paydalanıp jónge salıw etiledi.
QT tokın esaplaw maqseti (apparaturasini tańlaw yamasa tekseriw, rele qorǵaw apparatların esaplaw, elektr uzatıw liniyalarini hám nimstansiyalami gúldirmamadan qorǵaw ushın razryadsızlantirish apparatların tańlaw, avarıya úzilislerin analiz qılıw ) ga qaray baslanǵısh esaplıq shártler anıqlanadı. Bul bolsa tómendegilami tańlaw bolıp esaplanadı :- tarmaqtıń esaplıq sxemasın; - QT rejimlerin; - QT túrin (K (3), K (2), K (Ol), K (I)); - QT noqatların jaylasıwın ; - QT waqtın.
Korilayotgan elektr sistemada qısqa tutasıw tokların esaplaw ushın esaplıq sxema dúziledi. Tarmaqtıń esaplıq sxeması ápiwayılastırılgan bir liniyali sxema menen ańlatılıp, ol jaǵdayda taminlash derek (sistema, generator ) lar hám dereklami QT noqatları menen boglovchi tarmaq elementleri (elektr uzatıw liniyalar, transformatorlar, reaktorlar) hám de joqarıda kórsetilgen barlıq elementlaming QT tokına tasir etetuǵın parametrleri korsatiladi. Kernewi 1000 v den úlken bolǵan elektromotorlar tikkeley QT noqatı menen jalǵanǵan bolsa, yamasa kabel liniyasi tok otkazgich yamasa sızıqlı reaktorlar arqalı jalǵanǵan boisa, esaplıq sxemaǵa qasımcha generator dáregi retinde kiritiledi.
Qoyilgan másele boyicha QT tokı tekǵana onıń maksimal ma`nisi, bálki QT jayında onıń minimal tokı, tarmaqtıń hár túrlı noqatlarında qaldıq kernewlami anıqlaw kerek baladı. Mısalı, elektr apparattı tańlaw ushın QT jayındaǵı maksimal tok, yaǵniy maksimal rejim esaplanadı. Sistemalı avtomatıka hám releli qorǵawdı sazlaw ushın QT tokınıń minimal ma`nisi kerek bolib, minimal rejim esaplanadı. Bunda QT tokınıń úlken yamasa kishi qiyxnatini, shinalardagi úlken yamasa kishi qaldıq kernewlami anıqlaw ushın esaplıq sxema izertlew etilip, oǵan qanday qasımcha elementler kiritiliwi yamasa shıǵarılıwı lial etiledi. Esaplıq sxema menen bunday dáslepki islew esaplıq rejimdi tańlaw dep ataladı.

Eger esaplıq sxema tarmaqtıń normal jumıs sharayatları ushın dúzilgen bolsa (kopchilik jaǵdaylarda sonday), ol jaǵdayda QT ni esaplawdıń baslanǵısh (dáslepki) rejimi normal rejim dep ataladı. Qısqa tutasuvning túri, yaǵniy K (3), K (2), K (Ol), K (1) esaplaw inasalasi menen anıqlanadı. Mısalı, apparatlami elektr dinamikalıq hám termik (ıssılıq ) baxdoshligiga tekseriw úsh fazalı QT boyicha alıp horilishi kerek. Releli qorǵawdı esaplawda jaǵdaylarǵa qaray úsh fuzali, eki fazalı, eki fazalı jerge hám bir fazalı qısqa tutasuvlaming tokları isletiliwi múmkin. Elektr úskenelami elektr dinamikalıq hám termik sabırlılıǵına tekseriwde QT noqatiarining jaylasıwı sonday bolıwı kerek, tekserilip atırǵan apparat eń ogir sharayatta bolıwı kerek.
Releli qorǵawdıń omatmalarini tańlawda esaplaw maqsetine qaray, QT noqatı qorǵawlanıp atırǵan uchastkanıń bası yamasa aqırında jaylastırıladı.
QT waqıtı. QT processinde toklar hám qaldıq kernewler qaysı waqıt momenti ushın anıqlanıwı kerekiigi pútkilley esaplaw xarakterine baylanıslı. Mısalı, releli qorǵalıwınıń bayqaǵıshligim tekseriwde ádetde tok QT dıń baslanǵısh momenti ushın esaplanadı. Bunda QT lokining waqıt dawamında azayıwı kiritilgen rezerv koefficiyentleri menen inabatqa alınadı.
Sinaw ushin sorawlar:
1.Qısqa tutasiw toklari haqqinda aytip berin'?
2. Qisqa tutasiw toklarin esaplaw haqqinda mag'luwmatlar keltirip otin'?