901- guruh talabasi safarova feruza ilhomovna mavzu. Bosh miyaning infeksion kasalliklari. Bosh miyaning qon-tomir kasalliklari. Bosh miya jaroxatlari, miya falaji, astenik xolat

funksiyalarning buzilishida namoyon bo‘lishi mumkin. 
2. Tug‘ruq paytidagi jarohatlar. Tug‘ruqning nomeyoriy kechishi 
bilan bog‘liq. Bu ko‘pincha uzoq davom etuvchi yoki juda tez kechuvchi 
tug‘ruqlardir. Tug‘ruqning barcha turlarida eng ko‘p kuzatiladigan 
asoratlardan biri miya moddasiga qon quyilishi hisoblanadi. 
Birinchi holda, yani uzoq davom etuvchi tug‘ruqlarda boshning 
ezilishi, deformatsiyasi, natijasida tomirlar uzilishi paydo bo‘ladi. 
Ikkinchi holat, yani juda tez kechuvchi tug‘ruqda bachadon ichidagi va 
atmosfera bosimi o‘rtasidagi farq katta ahamiyatga ega. Bir sharoitdan 
boshqasiga keskin o‘tish ham tomirlar uzilishi va qon quyilishiga olib 
keladi. Qon quyilishidan tashqari uzoq davom etuvchi tug‘ruqlarda ona 
tos suyagining torligi sababli homilaning noto‘g‘ri holatdaligi yelka nerv 
bog‘lamining zararlanishi kuzatilib, makzur jarohat tug‘ruqdan keyin 
qo‘lning periferik falajida namoyon bo‘ladi. 

---

901- guruh talabasi SAFAROVA FERUZA ILHOMOVNA 
3. Bolalarda tug‘ruqdan keyingi jarohatlar kattalardagi singari 
ochiq va yopiq bo‘lishi mumkin. 
A) Yopiq jarohatlarda bosh suyagi butunligi buzilmaydi. Ularning 
ikki turi tafovutlanadi: miyaning chayqalishi va miya lat yeyishi. 
Miyaning chayqalishida miya moddasining tuzilishi buzilmaydi, 
ko‘pincha bu hollarda likvor aylanishining buzilishi paydo bo‘luvchi 
boshni yengil jarohatlari kuzatiladi. 
Miya lat yeyishi doimo miya moddasi tuzilishining buzilishi bilan 
davom etuvchi miya zararlanishining og‘ir shaklidir. 
Miya lat yeyishida doimo miya chayqalishi kuzatiladi. 
Shunday qilib, turli og‘irlik darajasiga ko‘ra yopiq jarohat natijasida 
o‘choqli nuqsonlarni ketirib chiqaruvchi qon quyilishlar, likvor aylanishining 
buzilishi, miya moddalari tuzilishining buzilishi kabilar kuzatiladi. Bularning 
barchasi neyrodinamikaning buzilishi bilan birga kechadi. 
B) Boshning ochiq jarohatlari doimo bosh suyak butunligini buzilishi 
bilan namoyon bo‘ladi. 
Ichiga kiruvchi va kirmaydigan jarohatlar tafovutlanadi. Ichiga kiruvchi 
jarohatlarda miya pardarlarining va miya moddasining zararlanishi kuzatiladi. 
Ochiq jarohatlar ko‘pincha infeksiya bilan zararlanib, abssess bilan birga 
kechadi hamda meningo-ensefalit rivojlanishiga olib keladi. 
Kasallik belgilari, og‘ir jarohat natijasida odam hushini yo‘qotadi, yuzi 
oqaradi, qorachiqlar kengayadi va yorug‘ga ta’sirlanmaydi, nafas va yurak 
urishi sekinlashadi, sovuq ter bosadi. Ko‘p hollarda qayd qilish, og‘ir hollarda 
talvasa, burundan qon oqishi kuzatiladi. Keyinchalik yengil jarohatlarda 
bemor bir necha daqiqada, og‘ir darajali jarohatlarda ma’lum muddatdan 
so‘ng o‘ziga keladi. 
Ko‘p hollarda turg‘un va tarqoq dermografizm, ter ajralishining oshishi, 
so‘lak ajralishini kuchayishi, uyqu va ishtahaning buzilishi kabi vegetativ-
tomir buzilishlari kuzatiladi. Bazan nutqning duduqlanish va afaziya 
shaklidagi buzilishlari aniqlanadi. 
Markaziy nerv sistemasining travmatik jarohati natijasida asosiy nerv
jarayonlari muvozanatini buzuvchi murakkab patofiziologik mexanizmlar 
paydo bo‘ladi. Miyada qon aylanishining buzilishi, orqa miya suyuqligi 
sirkulyatsiyasining izdan chiqishi, miya shishi va boshqalar mazkur 
mexanizmlar paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. 
Keyinchalik po‘stloq va po‘stloq osti tuzilmalarning zararlanmagan 
hujayrali qismlari tormozlanish holatidan chiqadilar. Cheklovchi tormozlanish 
jarohat natijasidagi zararlanish atrofida qonsentrasiyalanadi. Ong tiklanadi, 
umumiy miya jarohat simptomlari asta-sekin yo‘qoladi va nihoyat turli 

---