95 Arteriyalarning tarmoqlanish qonuniyati

---

94 
 
 

---

95 

---

 
Arteriyalarning tarmoqlanish qonuniyati 
1. Qon tomirlar a`zolarning zarari tashqi ta`siridan bir qadar 
saqlangan holda uning ichki qismlariga joylashgan. 
2. Katta qon tomirlar qo`l-oyoq suyaklarining miqdoriga mos 
ravishda tarmoqlanadi va pirovardida yoysimon tuzilishda bo`ladi. 
3. Erkin harakat qilishga moslashgan bo`g`imlar sohasida 
tomirlar tor va birlashmalarni tashkil etadi. 
4. A`zolarga yo`nalayotgan qon tomirlarning hajmi va qalinligi 
a`zoning hajmi bilan emas, balki bajariladigan vazifasiga mos 
ravishda bo`ladi. 
5. Qon tomirlar a`zo taraqqiyoti bilan bog`liq bo`lganligi uchun 
tomirlarning a`zolari ichidagi tarmoqlanishi va tuzilishi shu a`zoning 
shakliga hamda bajariladigan vazifasiga mos bo`ladi.
6. Ko`pchilik qon tomirlar, embrionning rivojlanishi davrida 
nervlar bilan birga rivojlanib va nerv, qon tomir tutamini hosil qiladi. 
7. Taraqqiyot jarayonida hosil bo`lgan bo`shliqlar devori va 
bo`shlik ichidagi a`zolar alohida qon tomir bilan ta`minlanadi. Shu 
sababli pariental va viseral tarmoqlariga bo`linadi. 
8. Odam tanasi taraqqiyot davrida segmentlar tuzulishiga ega 
bo`lganidan, segmentlar qon bilan ta`minlanishi saqlanadi. 
9. A`zolarga qon eng qisqa yo`l bilan keladi. Qon tomirlarning 
tarmoqlanishida eng yaqin tarmoq bilan oziqalanish qonuniyati 
saqlanib qoladi. Shu sababdan aortadan chiqayotgan birinchi qon 
tomir yurak devorini ta`minlaydi. 
10. Qon tomirlar bo`gimlardan o`tadigan joylarda birmuncha 
yuzasiga yotadi. (Shu joylardan puls aniqlanadi.) 

---

11. Arteriyalar bir-biri bilan shoxchalar orqali birlashadi, ya`ni 
bir-biri bilan bog`lanadi. 
12. Asosiy poyadan chiqib, u bilan bir qadar nariga boruvchi 
yon tarmoqlarni kollaterallar deyiladi.