96-2 mmt guruhi talabasi Madaminov Akmal 11-variant

3. Naqdsiz pul aylanmasini tashkil qilish printsiplari Naqd pulsiz pul aylanishi 
– banklarda pul mablag„larini to„lovchilar va oluvchilarning hisobvaraqlari bo„yicha 
yozuvlar yordamida yoki o„zaro talablarni hisobga olish yo„li bilan amalga oshiriladigan 
pul aylanishidir.
Naqdsiz 
pul 
aylanmasi 
quyidagi 
prinsiplar 
asosida 
tashkil 
etiladi: 
Naqdsiz 
pul 
aylanmasining 
me‟yoriy 
huquqiy 
asoslarining 
mavjudligi. 
O„zbekistonda naqdsiz pul aylanmasining qonunchilik asoslari bo„lib quyidagilar 
hisoblanadi: 
O„zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi. 
O„zbekiston Respublikasining Markaziy banki to„g„risidagi qonuni. 
O„zbekiston Respublikasining banklar va bank faoliyati to„g„risidagi qonuni. 
Naqd pulsiz hisob kitoblarni asosan banklarda ochilgan hisob raqamlar orqali 
o„tkazilishi. 
Mijozlar hisob raqam ochishda banklarni erkin tanlash huquqiga ega. Barcha naqdsiz 
to„lovlar to„lovchining joriy hisob raqamidagi pul mablag„lari hisobidan amalga 
oshiriladi. 
Amaliyotda bir tijorat bankining mijozi ikkinchi bir tijorat bankining mijozi foydasiga 
naqd 
pulsiz 
to„lovni 
amalga 
oshiradi. 
Odatda har bir tijorat banki milliy valyutada bitta vertikal bitta gorizontal vakillik hisob 
raqamiga 
ega 
bo„ladi. 
To„lovchining va to„lovchining bankini likvidli bo„lishi. To„lovchining va to„lovchining 
bankini likvidli bo„lishi deganda ularni o„z majburiyatlarini pul mablag„lari bilan o„z 
vaqtida va to„liq to„lay olish qobiliyatiga aytiladi. Xalqaro ta‟mirlash va taraqqiyot 
banki ekspertlari korxonalarning likvidligini baholash uchun quyidagi ko„rsatkichlarni 
taklif qilishgan: 
Joriy likvidlik koeffitsienti – (Jlk) 
JA - joriy aktivlar 
JP - joriy passivlar 
Jlk = JA / JP 
Jahon banki ekspertlarining bu koeffitsientining eng past normativ darajasini 
1.25 qilib belgilangan. 

---