A autikologiya, b demologiya, c sinekologiya

1. Ma’lum hududda yogingarchilik miqdorining nisbatan ortishi natijasida urg’ochi pashshalarning halok bolish soni ortdi. Natijada ular tomonidan qoyiladigan tuxumlar kamayib, turkum hajmining 50% i kamaydi. Yuqoridagi holatning sababini ekologiyaning qaysi bolimi organadi?
a) autikologiya, b) demologiya, c) sinekologiya,
d) biogetsenologiya, e) evolutsion ekologiya,
f) tarixiy ekologiya,
A) e,f B) a,d C) b D) c
2. Ekologik tajriba metodini amalga oshirishda foydalaniladigan birdan-bir vosita nima?
A) Ozgarishlarni hisoblash
B) Tabiiy muhitda biron bir omil jamoaga tasiri
C) Tabiiy sistemalar modeli
D) Kompleks tasirlarni matematik modellash
3. Biogeotsenoz darajasida kuzatiladigan eng muhim jarayonlar ko’rsatilgan qatorni aniqlang
1. turlar hayotini ta’minlovchi biomassaning sintezlanishi, 2. turlar soni doimiyligining boshqarilishi, 3. boisistemaning barqarorligini ta’minlovchi modda va energiya oqimi, 4. Bir xil turning doimiy ortib borishi, 5. Bioritmning ozgarib borishi
A) 4,1,5 B) 1,2,4 C) 1,3,5 D) 1,2,3
4. Ekosistemalarning hudud jihatdan ajratilgan mikroekositemalar (I), mezoekositemalar (II), makroekositemalar (III) va global ekesitemalar (IV) ga xos bo’lgan javobni aniqlang?
a) kichik ekositemalar, b) o’rtacha o’lchamga ega ekositemalar, c) yirik ekositemalar, d)biosferaviy ekositemalar. 1. batsillalar mavjud suv tomchisi, 2. yashil bronza qo’ng’izi qurti rivojlanayotgan to’nka, 3. akvarium, 4. hovuz, 5. ko’l, 6. dala,
7. tog’, 8.cho’l, 9. dasht, 10. O’rta Osiyo, 11. Markaziy Osiyo.
A) I-d-4,5,6, II-a-7,8,9, III-c-1,2,3, IV-b-10,11
B) I-b-4,5,6 II-a-1,2,3, III-d-10,11, IV-c-7,8,9
C) I-a-4,5,6, II-b-1,2,3, III-c-10,11, IV-d-7,8,9
D) I-a-1,2,3, II-b-4,5,6 III-c-7,8,9, IV-d-10,11
5. Hayotning turdan yuqori tuzilish darajasidagi biologik sistemalar to’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. hujayra 2. To’qima 3. Organ 4. Organism 5. Populatsiya
6. Biotsenoz 7. Jamoa 8. Biogeotsenoz 9. Ekosistema
A) 1,2,3 B) 4,5,6 C) 6,7,8,9 D) 1,2,3,4,5,6,7,8,9
6. Evolyutsion ekologiya nimani o'rganadi?
A) har xil turga kiruvchi organizmlarning o'zaro va muhit bilan munosabatini
B) bir xil turga kiruvchi organizmlarning o'zaro va muhit bilan munosabatini
C) biosferaning evolyutsiyasiga insonning ta'sirini
D) inson faoliyati natijasida yuzaga kelgan ekologik o'zgarishlarni neolit davridan boshlab hozirgi davrgacha o'rganadi
7. Trofik zanjirga xos bo’lgan javobni aniqlang?
A) Organik moddalarni hosil qiluvchilardan iste’mol qiluvchilarga bosqichma-bosqich modda va energiyani uzatuvchi organizmlar ketma-ketligi
B) Organik moddalarni iste’mol qiluvchilardan hosil qiluvchilarga bosqichma-bosqich modda va energiyani uzatuvchi organizmlar ketma-ketligi
C) Organik moddalarni iste’mol qiluvchilar bir-birlariga bosqichma-bosqich modda va energiyani uzatuvchi organizmlar ketma-ketligi
D) Organik moddalarni hosil qiluvchilar bir-birlariga bosqichma-bosqich modda va energiyani uzatuvchi organizmlar ketma-ketligi
8. Tabiiy (a) va sun’iy (b) ekosistemalarga xos bo’lgan javobni aniqlang?
1. paxta dalasi, 2. yilqichilik fermasi, 3. baliqlarni urchitish muchun ko’l, 4. tovuq fermer xo’jaligi, 5. archazor o’rmonlari, 6.yong’oqzor o’rmonlari, 7. daryo va tayga, 8. olma bog’i
A) a-1,2,3,4,5,6,7, b-8 B) a-1,2,3,4,8, b-5,6,7
C) a-5,6,7, b-,1,2,3,4,8 D) a-1,2,3,4, b-5,6,7,8
9. Tabiiy sistema modelini organadigan metod (I), unda organiladigan tabiiy muhit omili (II) va model turlari (III) mos bolgan javoblarni aniqlang?
a) Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
1. Tashqi muhitning birin-bir yagona omili, 2. Akvarium, 3. Yogochdan yasalgan asalari uyi, 4. Agar-agar ostirilayotgan ozuqa muhit, 5. Zoopark, 6. Botanika bogi,
A) I-b, II-1, III-2,3,4,5,6 B) I-a, II-4, III-1,2,3,5,6
C) I-b, II-1,2, III-1,2 D) I-c, II-1,3, III-5,6
10. Hayotning tuzilish darajalarini ularni o’rganadigan fanlar bilan juftlang?
a) malekula, b) hujayra, c) to’qima, d) organizm, e) biosfera,
1. Ekologiya, 2. Anotomiya, 3. Fizologiya, 4. Gistologiya, 5. Malekular biologiya, 6. Sitologiya
A) a-5, b-6, c-4, d-2,3, e-1
B) a-6, b-4, c-5, d-3, e-1,2
C) a-3, b-2, c-1, d-6,2, e-5
11. Ekologiya vazifalari to’g’ri ko’rasatilgan qatorni toping?
1. biologik resurslardan oqilona foydalanish,
2. Organizmlarning ichki organlari tuzilishini o’rganish,
3. Tabiatda kechadigan jarayonlarni boshqarish,
4. Organizmlarning tashqi tuzilishini o’rganish,
5.Chiqindisiz texnologiya, 6. Moslanishning ekologik mexanizmlarini, 7. Turlarga tashqi muhit ta’sirini,
A) 1,3,4 B) 2,4,7
C) 1,3,5,6 D) 4,5,6,7
12. Ekologiya bo’limlarini ikkinchi nomlari bilan to’g’ri juftlashtiring:
1)autekologiya; 2)demekologiya; 3)sinekologiya; 4)biogeotsenologiya; 5)global ekologiya.
a-biosfera ekologiyasi; b-ekotizimlar ekologiyasi; c-jamoalar ekologiyasi; d-populyatsiyalar ekologiyasi; e-faktorial ekologiya.
A) 1-e; 2-d; 3-c; 4-b; 5-a B) 1-e; 2-a; 3-c; 4-b; 5-d
C) 1-a; 2-d; 3-c; 4-b; 5-e D) 1-a; 2-b; 3-c; 4-d; 5-e
13. A.Tensli fikrlari to’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. Ekosistema haqidagi g’oyalarni olg’a suradi, 2. Tiriklik darajalari haqidagi g’oyalarni olg’a suradi, 3. Biogeotsenoz haqidagi g’oyalarni olg’a suradi, 4. moddalar almashinuvi va energiya oqimi bilan bog’liq bo’lgan tirik organizmlar yig’indisi, 5. atrof-muhit fizik omillari majmui, 6. hujayra malekulalar majmuasi, 7. turlar soni majmuasi
A) 1,4,5 B) 2,4,6 C) 3,4,7 D) 1,6,7
14. Ekotopga xos bo’lgan hudud (lar) ko’rsatilgan javobni aniqlang?
a) vulqon otilishidan hosil bo’lgan yangi hudud, b) tog’ jinslari ustida lishayniklar rivojlanayotgan hudud, c) suvi turib qolgangan ko’lmakda bakteriyalarning rivojlanishi, d) non ustida zamburug’larning ko’payishi, e) yangi paydo bo’lgan korall orollari, f) ko’lga yangi baliq turlarini olib kelish.
A) a,e B) b,c C) d,f D) b,c,d,f
15. Redutsentlarga xos bo’lgan qatorni toping?
1. Organik birikmalarni onorganik moddalarga aylantiradi, 2. Onorganik birikmalarni organik moddalarga aylantiradi, 3. Geteratrof organizmlar, 4. Xematrof organizmlar, 5. Qoldiq organik birikmalar bilan oziqlanadi, 6. Mineral moddalar bilan oziqlanadi, 7. Ular tomonidan hosil bo’lgan moddalar geteratroflar tomonidan o’zlashtiriladi, 8. Ular tomonidan hosil bo’lgan moddalar avtotroflar tomonidan o’zlashtiriladi
A2,4,6,7 B.2,3,6,8 C.1,3,5,8 D.1,4,5,7
16. Metereologik kuzatishlarda foydalaniladigan metod (I) va kuzatuv materiallari qayd qilib boriladigan vositalar (II) yigilishi kerakligi togri korsatilgan qatorni aniqlang?
a) Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
1. yozuvlar, 2. rasmlar, 3. Fotosuratlar, 4. Videolavhalar.
A) I-a, II-1,2,3,4 B) I-b, II-1,2,3,4
C) I-c, II-1,2,3,4 D) I-a,b,c, II-1,2,3,4
17. Tarixiy ekologiya nimani o'rganadi?
A) har xil turga kiruvchi organizmlarning o'zaro va muhit bilan munosabatini
B) bir xil turga kiruvchi organizmlarning o'zaro va muhit bilan munosabatini
C) biosferaning evolyutsiyasiga insonning ta'sirini
D) inson svilizatsiyasi rivojlanishi natijasida neolit davridan hozirgi davrgacha yuz bergan ekologik o’zgarishlarni
18. Ekotop (I) va biotop (II) larga tegishli bo’lmagan javobni aniqlang?
1.tirik organizmlar tomonidan o’zgartirilmagan muhit 2.o’z tuprog’iga ega muhit 3.o’z iqlimiga ega muhit 4.tirik organizmlar tomonidan o’zgartirilgan 5. Ma’lum turdagi o’simlik va hayvon turlari yashaydigan hudud 6. Hali o’simlik va hayvon turlari yashamaydigan hudud
A) I-2,3,4,5, II-1,2,3,6 B) I-1,2,3,6, II-2,3,4,5
C) I-1,4,6, II-2,3,6 D) I-1,2,5, II-2,3,4,6
19. Sho’rlangan tuproqda buloq hosil bo’lishi natijasida yangi suv o’tlarining rivojlanishi biogeotsenozga xos bo’lgan qaysi xususiyat hisoblanadi?
1. biogeotsenozlarning tadrijiy o’zgarishi, 2. Ekologik suksessiya, 3. biogeotsenozlarning davriy o’zgarishi, 4. Muhitning mavsumiy o’zgarishi,
A) 3,4 B) 1,2 C) 2,3 D) 1,3
20. Hayot darajalariga iyerarxik nomi to’g’ri ta’rif berilgan atorni aniqlang?
1. biri ikkinchisiga asos bo’ladi, 2. Sistemalarning biri ikkinchisini to’ldirmasligi, yuqori darajani yaratmaydi, 3. Pastgi darajadan quraladi, 4. Pastgi darajaga asos bo’ladi, 5. O’zaro ta’sir orqali vujudga keladigan tashqi muhit munosabatlari orqali uzviy bog’langan daraja, 6. O’zaro ta’sir orqali tashqi muhit munosabatlariga bog’liq bo’lmagan daraja
21. Biosfera (I), biogeotsenoz (II), populatsiya (III) va individ(IV)lar darajasidalari tashkil topadigan biosistemalarni aniqlang?
1. organism, 2. Individ, 3. Populatsiya, 4. Biogeotsenoz, 5. Ekosistema, 6. Biosfera
A) I-3, II-2, III-4, IV-6 B) I-1, II-2, III-3, IV-4
C) I-6, II-5, III-6, IV-3 D) I-4, II-3, III-2, IV-1
22. Quyidagi ekologiya bolimlarining organish obyektlarini mos tarzda juftlang.
a) autikologiya, b) demologiya, c) sinekologiya, d) biogetsenologiya, e) evolutsion ekologiya, f) tarixiy ekologiya, 1. Organizm hayotiy sikli, 2. Individlar sonining orgarish sabablari, 3. Har xil turga mansub jamoalarning ozaro va tashqi muhit bilan tasirini, 4. biogetsenozlar tuzilishi va xususiyatlari, 5. Ekologik sistemalar ozgarishi, 6. Inson svilizatsiyasi natijasi ekologik o`zgarishi
A) a-1, b-2, c-3, d-4, e-5, f-6
B) a-2, b-3, c-4, d-5, e-6, f-1
C) a-1, b-2, c-3, d-4, e-6, f-5
D) a-1,2, b-2, c-3, d-3,4, e-5, f-6
23. Biogeotsenozga xos bo’lgan ta’rif berilgan qatorni aniqlang?
1.ma’lum hududga ega, 2. ma’lum hududga ega emas, 3. ma’lum chegaraga ega, 4. ma’lum chegaraga ega emas,, 5. Son jihatdan ko’p tur nomi bilan ataladi, 6. Nomlanishi tur sonigga bog’liq emas
A) 1,4,5 B) 1,3,5 C) 2,4,6 D) 2,3,5
24. Biogeotsenoz (I) va ekosistema (II) larning umumiy jixatlari (III) hamda farqlari (IV) ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. hayotning bitta tuzilsh darajasidagi biosistema, 2. o’zaro bog’liq bo’lgan abiotik va biotik tabiatning tarkibiy qismi, 3. modda va energiya oqimiga ega, 4. biositemaning funksional mohiyati, 5. turli xil o’lchamga ega bo’lish, 6.turlar xilma xilligi va murakkabligi, 7.egallagan chegarasi, 8. ma’lum chegaraga ega, 9. biosferaning aniq tarkibiy jixati,
A) I-4,5,6, II-8,9, III-1,2,3, IV-7,
B) I-4,5,6, II-8,9, III-7, IV-1,2,3,
C) I-8,9, II-4,5,6, III-7, IV-1,2,3,
D) I-8,9, II-4,5,6 III-1,2,3, IV-7
25. Biogeotsenozlarning siklik (a) va izchil (b) o’zgarishlariga xos bo’lgan qatorni ko’rsating?
1. muhit omillarining sutkalik o’zgarishi, 2. muhit omillarining mavsumiy o’zgarishi, 3.Bioritmlarning o’zgarishi, 4. Bir biogeotsenozning boshqasi bilan asta-sekin almashinishi, 5.Bioritmlarning doimiyligi, 6. muhit omillarining o’zgarmasligi, 7.biogeotsenozning doimiyligi
A) a-4, b-1,2,3 B) a-1,2,3, b-7
C) a-1,2,3, b-4 D) a-5,6, b-7A) 2,4,6 B) 1,3,5 C) 1,4,5 D) 2,3,6) 2,4,6,7 B) 2,3,6,8 C) 1,3,5,8 D) 1,4,5,7D) a-1, b-2,3, c-4, d-26. Biogeotsenozdagi biotik munosabatlar nima (lar) ni belgilaydi?
1. turlar sonining doimiyligi, 2. turlar sonining kamayib borishi, 3. turlar sonining ortib borishi, 4.abiotik omillarning kuchayishi, 5. Biotik omillarning kuchayishi
A) 2,4 B) 1 C) 3,5 D) 3
27. Turg’un biogeotsenozlarga xos bo’lmagan javob berilgan qatorni aniqlang?
1. yahlitlik, 2. o’zini-o’zi yangilash, 3. barqarorlik, 4. o’zini-o’zi borqarish, 5. turlar orasida kurashning bo’lmasligi, 6. bir xil turlarning haddan ziyod ortib boshqalarining oni kamayishi
A) 1,4,5, B) 1,2,3,4,5,6
C) 1,2,3,4 D) 5,6
28. Landshaftlar ekologiyasi nima bilan shug’ullanadi?
A)inson faoliyati va tabiatni oqilona boshqarish bilan bog’liq ekologik o’zgarishlarni bashorat qilish
B)ekologik toza mahsulotlarni ishlab chiqarish va chiqindisiz texnologiyalarni qo’llash
C)A va B javoblar D)sayyoramizning turli tabiiy hududlarida orgaznizmlarning son jihatdan taqsimlanish qonuniyatlarini o’rganish

29. Z.M.Boburning “Boburnoma” asarida qaysi hudud(lar) (I) va ulardagi nima(lar) (II) haqida ma’lumot bergan?

a. Qadimgi Yunon, b. Qadimgi Misr, c. Markaziy Osiyo, d. O’rta Osiyo, e. Hindiston 1. O’simlik turlarining tarqalishi, 2.O’simlik turlarining ko’payishi, 3. Hayvon turlarining tarqalishi, 4. Hayvon turlarining ko’payishi, 5. O’simlik va hayvon turlari
A) I-a, II-1,2,3,4,5 B) I-b, II-1,2,3,4,5
C) I-d,e, II-1,2,3,4,5 D) I-c, II-1,2,3,4,5
30. Ekologiyaning dastlabki (a) va hozirgi (b) bosqichda o’rganadihan obyektlari to’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. organizmlarning o’zaro tasirini, 2. populatsiyalarning o’zaro tasirini, 3. biogeotsenozlarning o’zaro tasirini, 4. Hayotning turli tuzilish darajalarining atrof muhit bilan o’zaro tasirini
A) a-2, b-4 B) a-3, b-4
C) a,b-1,2,3,4 D) a-1, b-45, e-6