A b d u m a j id m a d r a im o V g avhar fu zailo V a
Download 6.54 Mb. Pdf ko'rish
|
--Manbashunoslik.Abdumajid Madraimov
7.3.6. «Tarixi Muqimxoniy»
“Tarixi M uqim xoniy” nomli tarixiy asar muallifi XVII asrda o'tgan yirik olim M uham m ad Yusuf Munshiydir. Asarida keltirilgan m a’lumotlaiga qaraganda, asli balxlik bo'lgan va Subxonqulixon (1651-1680-yillari Balx, 1680—1702-yillari Buxoro xoni) ham da M uham m ad M uqim xon (1697— 1707-yillari Balx xoni) saroyida munshiy bo'lib xizmat qilgan. M uham m ad Y usuf M unshiy M uham m ad M uqim xonga b ag'ishlangan 1 Rais - X V II-X IX asrlarda m usulm onlar to m o n id an shariat ko‘rsatm alarining qanday bajarilishini nazorat qilib turuvchi m ansabdor. X -X V 1 asrlarda m uhtasib d e b atalgan. 234 “Tarixi M uqim xoniy” nom li asarini yozgan. M azkur asar 1697—1704- yillar orasida yozilgan b o lib , Balx va qism an Buxoro xonligining X V I1 asrdagi ijtim oiy-siyosiy tarixini bayon etadi. M uham m ad Y usuf M unshiy ag a r “ja h o n h o d is a la r in in g k u c h li s h a m o li u n in g (M u h a m m a d M uqim xonning) hayot o ‘tini o'ch irm asa, yo'qsizlik dengizining to'lqinlari o ‘ynoqi otini o ‘z girdobiga to rtib ketm asa” , ushbu asarining ikkinchi q is m in i h a m y o z ish n iy a tid a e k a n lig in i a y ta d i. L e k in , “ T a rix i M uqim xoniy” ning ikkinchi kitobi yozilm ay qolgan. F ikrim izcha, bunga qandaydir kutilm agan hodisa, balki m uallifning biron falokatga uchrab qolganligi sabab boMgan. “Tarixi M uqim xoniy” m uqaddim a va uch bobdan iborat. M u q a d d im a d a tu rk iy x a lq la rn in g afso n av iy o n a s i A la n q u v a , C h in g iz x o n n in g o t a - b o b o l a r i , m o ‘g ‘ul q o 's h i n l a r i t o m o n i d a n M ovarounnahr, Balx va B adaxshonning bosib olinishi tarixi qisqacha bayon etilgan. A sarning b irinchi bobi S h ay b o n iy lar davrida M o v a ro u n n a h m in g um um iy ahvolidan hikoya qiladi. “Tarixi M u q im x o n iy ” ning yangi va m uhim qism i u n in g I I —HI boblaridir. Ikkinchi bobda Balx va qism an Buxoro xonligining XVII asrdagi ijtimoiy-siyosiy ahvoli, shuningdek, Buxoro va Balx xonliklarining Hindiston, Eron, Turkiya va K oshg'ar bilan boMgan siyosiy muno&abatlari, uchinchi bobda esa 1702—1704-yillar voqealari, xususan Buxoro bilan Balx o'rtasid a boshlangan qurolli kurash o ‘rin olgan. Asarda xonlar va katta yer egalari to 'g 'risid a, m ehn atk ashlar og‘ir ahvoli to ‘g ‘risida ayrim qim m atli m a ’lu m o tlar uchraydi. “Tarixi M uqim xoniy” asarining qo 'ly o zm a nusxalari ko‘p va S ankt- P e te r b u r g , T o s h k e n t , s h u n i n g d e k , x o r ijiy m a m l a k a t l a r n i n g kutubxonalarida saqlanm oqda. Asar toMa o'zbekchaga 18 6 1-yili taijim a qilingan, undan ayrim parch alar fransuz va rus tillarida e ’lon qilingan. 1956-yili to ‘liq ruscha taijim asi A .A .Sem enov tom o n id an c h o p etilgan. Download 6.54 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling