A. B. Pardayev, D. B. Urinbaeva, D. A. Islamova. O’zbek terminologiyasi
Bir necha o‘zlashma terminning parallel D
Download 2.71 Mb. Pdf ko'rish
|
|
4. Bir
necha o‘zlashma terminning parallel D karbon-uglerod, karbamid- mochevina, sellyuloza- kletchatka. A.B.Pardayev, D.B.Urinbayeva, D.A.Islamova. O’zbek terminologiyasi 161 qo‘llanishi 5. Muayyan terminning o‘zini va uning to‘liq yoki qisman harfiy qisqartmasini baravar qo‘llash E alfanurlar – α-nurlar, beta нemirilish – β-нemirilish, dinitrofenol – DNF, biologik kimyo – biokimyo, agronomik kimyo – agrokimyo. 6. Prefiks va suffikslar hamda shu xarakterdagi terminelementlarni aralash qo‘llash F polyarmas – qutbsiz - qutblanmagan; qutbli - qutblangan – qutbiy; kislotali – kislotaviy; gidrataеsiya – gidratlanish. 1 2 3 4 5 6 3-topshiriq. Berilgan ma’lumotlarni diqqat bilan oʻqing va togʻri- notoʻgʻriligiga qarab, jadvalga ha yoki yoʻq javoblarini yozing. 1.Terminologik tizimlar yangi-yangi terminlar bilan boyib borar ekan yoki yangi terminotizim vujudga kelar ekan, dubletlik saqlanib qolmaydi. 2.O‘zbek tilining leksikasi tarkibida o‘z qatlam bilan bir qatorda o‘zlashma qatlam ham o‘ziga xos o‘rinni egallaydi. 3.Tillarda, jumladan, o‘zbek tilida ham biror tushunchani ifodalash maqsadida, avvalo, bitta lug‘aviy birlikdan foydalaniladi. 4.Fan rivojlangan sari yangi tushunchalar paydo bo‘ladi, avvaldan mavjud tushunchalar haqidagi fikr o‘zgaradi, bu esa yangi terminlarni yuzaga keltirmaydi. 5. Har bir tilda bo‘lganidek, o‘zbek tilida ham sinonimik qatorning qaror topishida xilma-xil omillar o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. 6.O‘z va o‘zlashma transterminlar sinonimiyasi haqida so‘z yuritilar ekan, shuni ta’kidlash lozimki, bunday lisoniy omillar sirasida dominanti o‘zbekcha, dubletlari ruscha-baynalminal bo‘lgan qator yuqoridagilardan nisbatan miqdori ko‘pligi bilan alohida ajralib turadi. A.B.Pardayev, D.B.Urinbayeva, D.A.Islamova. O’zbek terminologiyasi 162 7. Dominanti o‘zbekcha, dubletlari fors-tojikcha yoki arabcha bo‘lgan qator. Masalan, qalpoq – kallak dubletligi va qo‘l – imzo dubletligi misol boʻla oladi. 8.Muayyan terminning o‘zini va uning to‘liq yoki qisman harfiy qisqartmasini baravar qo‘llash mumkin emas. 9. Etimologik dubletlar – terminologiyada dubletlikni hosil qiluvchi etimologik jihatdan turli tillarga mansub terminelementlardir. 10. O‘z qatlamga mansub dublet transterminlar munosabatidagi terminlar soha terminologik tizimlarida nisbatan koʻproq uchraydi. Download 2.71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|