А д м а д ж о н с о л и е в, а б д у м а л и к у с м о н о в

Босма реклама. Сав до технологияси ну^таи н аз а р и д а н савдо 
ре к ла ма с ин и нг цуйидаги т у рл ар и бор:
махсус р е к л а м а и а шр ла ри ;
куп нусхали босма ре к ла ма ;
босма са ноа т рек ла ма с и.
М а р к а з и й ва ма.\ аллий ма тб у от д а босиладиган 
э ъ л он л ар ,
х а б а р л а р ва м а ^ о л а л а р х а р и д о р л а р н и янги д у ко н ла р очил- 
ганлиги, янги т о в а р л а р ке лтирилганлиги, у л а р д а н ф о й д а л а н и ш
у су л л ари туг рисида х а б ар д ор ^илади. М а ^ о л а ва 
х а б а р л а р н и
с а в д о ходимлари, са ноа т турли т а р мо ^ л а р и ни н г мута хасс ис ла -
ри ёза ди л ар.
П л а к а т л а р ,
а ф и ш а л а р ,
проспектлар,
б у кл ет л ар
махсус 
' р е к л а м а н а ш р л а р и ж у м л а с и г а киради. Ула рнинг асосий ма ^ с а д н
й улов ч ил а р шшг , т о мо ша б ин ла р н ин г эътиборини у тк а зи л аё т г ан
т а д б и р л а р г а , к у р г а з м а л а р г а , ки йим-кечак мод ел л ари к ург а зма-
л а р и г а ж а л б ^и л ишда н, т о ва рл ар ни нг истеъмол ^ и л иниши ху­
с ус ия тл ари тугрисида хикоя кнлпб берн шд ан иборат.
Пл а к а т н и н г ма змуни ж а д в а л т а р з и д а ж и ^ о з л ан а д и , унга 
с а р л а в х а ь;уйилади, матни ь^исца булади.
Афи ша ни н г мазмуни б аёнидан иборат, шу 
с а б а бл и
^ а р ф
турини, унинг тусини, а фи ша ни н г фонини т а н л аш к а тт а а^а ми ят-
га эгадир.
Эълоннинг баёни и шонарли ва ^ и з и ^а р ли , ^иск;а ва лунда 
булиши лозим. Унда « ухшаши йу^», «энг яхши», «олий класс» 
сингари ма ктов и бо ра ла р булмасл иг и керак.
Овозли кино-телевизон ва диа по зи ти в р ек л а м а . Овозли р ек ­
л а м а радио, магнитофильм, г р а мм пл а с т и нк а , магнитофон ё р д а ­
мида олиб борилади.
Р а д и о р е к л а м а — овозли р е к ла м ан и н г
асосий 
воситасидир. 
Р е к л а м а н и н г бу т у ри да н дукон и чк а р ис и да хам, т а ш ^ а р и д а
^ а м ф о й да ла н иш мумкин.
Д у к о н т а ш к а р и с и д а г и р е к л а м а р а д ои т у л ^ и н л а р и тармоги:
^ишлоц, ша хар, туман, вилоят рад и о тармог и, шунинг д ек яр- 
м а р к а л а р , бозорлар, товар сотиш к у р г а з м а л а р п д а г и рад и оузел
о р ца л и олиб борилади.
Д у к о н ичидаги р а д ио с а м а р а л и р е к л а м а воситаси >;исоб-
91

---

л ан а д и . Ундан купинча к а т т а д у ко н л а р д а
фо йд а ла н ил ад и .
С о тил а ётг ан ва янги келг ан т о ва рл ар , ул ар н и нг сифати, хусу­
си я т ла ри туг рисида рад и о о р ^ а л и х а б а р л а р уциб эшиттирила- 
ди.
Д ук о н ичидаги р а д ио х а р и д о р л а р ни дукон ку рс ат а д иг ан
х из м а т ( г а з л а м а л а р н и бичиш, т о в а р л а р н и уйга элтиб бериш, 
б а р в а ^ т бу юртма ^ а б у л ^ ил иш) туг рисида х аб а р д о р цилади.
Р е к л а м а х а р а кт е р н д а г и ёзувли г р ам м п л а с т и н к а л а р асосан 
са вдо к о р х о н ал а р и д а ра д ио т ул ^и н л а р и ор ^а л и куйиб эшитти- 
ришга м у л ж а л л а н г а н .
Ме г афо н — ^ и с ^а - ки с ^а о гзак и
э ъ л о н л ар ни
э ши т т ири шг а 
м у л ж а л л а н г а н ва ^ у л д а ку т а ри б юриб овози к уч ай ти р ил ад и г ан
асбобдир.
К и н о р е к л а м а ш ш г и жобий ж и х а т и шу н д а н
иборатки, унда 
харидор бирон-бир савдо корхонаси ва янги т ов а р ла р тугри- 
сидаги ма ъ л умо тн и э шитиб г ина ^ ол ма й, уни уз кузи билан хам 
куради.
I I I Б О Б .
Б О З О Р Н И У Р Г А Н И Ш ВА И С Т И К Б О Л И Н И
А Н И К Л А Ш
13. Марк ети нг ахбороти ва уни туплаш
У мума н а хборот тушу н ч аси м а ъ л у м о т л а р йигипдиси булиб, 
т у п л аш, с а к л аш , к а й т а и шл аш ва е тк аз и б бериш объекти си- 
ф а т и д а х и зм а т цилади. М ар ке т и нг ахбороти асосини эса ис­
т е ъ мо л чи ла р т а л а б и тугрисидаги м а ъ л у м о т л а р т а ш к и л этади. 
У л а р х а р и д о р л а р т а л а б и х а ж ми , таркиби, р и в о ж ла н и ш теиден- 
ц ия л а ри ва ц о ну н ия т ла р ш ш, т ал аб н ин г
у з г ар и ш 
с а ба б л а р и ,
х а м м а товар ассортимептл ари х а м да регионлар буйича ша кл -
л а н и ш хусусиятларими тас вирлайди. М ар ке т и нг
а х бо рот л арп
б ирл амчи ва иккиламчи булади. Б и р л а м ч и м а ъ л у м о т л а р аник; 
м а с а л а н и ечиш м а ^ с а д и д а янгидан т уп л а н а д и. Ик к и л а м ч и а х ­
боротлар эса ма зкур муа ммонинг ечимига тугридан- тугри 
6
o f
- 
л и ^ б ул ма г а н ва олди н д ан йигилган м а ъ л у м о т л ар д ир . Аммо 
ма рке т и н г ахборот ти з им ид а бирор ани^ бозорга кириш муам- 
моси б ел г ил ан ма гу н ч а иккиламчи ахбо р от ла р у рг ан и лмай ди . Шу 
билан бирга и к к и л амч и а х бор отл ар т у л а у р га н ил м а г ун ча б ир­
л ам ч и ахб о р от л ар туп л ан май ди . Ундан 
т ашца ри,
б ирламчи 
а хб ор о тл ар йигиш ф а ^ а т иккиламчи 
м а ъ л у м о т л а р
е ти шмай
цолг а нлиг и учун з а р у р булади. Н и м а учун а х боротл ар т уп ла ш 
ке р ак ? Чунки корхона ( фи рма ) ф а ^ а т ахбо р от ла р т уп ла ш ор- 
^ а л и бозорда:
— аниц у с тув о рл и кка э ришад и;
— молиявий ха в фс и з л и кн и т аъ м и н л а й д и ва ма в^ е и т уши б
кет ишининг олдини олади;
— и стеъ мол чи л ар муносабатини ани^лайди;
— т а н щи му^итни н аз о ра т цилади;
— стратегияни бошь^аради;
— фао л ия т и ни бахолайди;
92

---

— р е к л а ма с иг а ишончни оширади;
— ц а р о рл ар ин и асослайди;
— к е л а ж а г и г а ишонч ^осил килади;
— с а ма ра до рл иг ин и яхшилайди.
Аммо ма ркетинг а хб ор о тл ар и ишончли, тула, узлуксиз, тац- 
^ о с л ан у вч аи ва уз в а к т и д а йигилган булиши шарт. Марк ети нг
ахборот тизимида, энг а в в ал о и кки л амч и м а ъ л у мо т л а р йигиш 
ва б а х о л а ш д а н бошл ан ад и.
Ула р ички ва т ашци а хб ор о тл ар г а булинади ( 3 - ж а д в а л ) .