А д м а д ж о н с о л и е в, а б д у м а л и к у с м о н о в

15. Талабнинг таркибини урганиш
Ахборотлар т у п л а ш д а энг мухим в а з и ф а — т о в а р л а р г а б у л ­
г ан т а л а б н и н г ички г у р у ^ л а р а р о т а р к иб ин и ^ р г а н и ш д а н и б о ­
рат. Бу н да й м а ъ л у м о т л а р т о в а р л а р н и н г с отилиш ва з а ^ и р а л а -
ри ^исоботидан ^ а м д а ^ о нд и р и л м а г а н т а л а б л а р т^ррисидаги 
ахб ороти да н олинади.
Т а ла бн ин г т а р киб и т уг рисида г и м а ъ л у м о т л а р у л г у р ж и ва 
ч а к а н а са вдо ф и р м а л а р и учун энг з а р у р з^амда и ш л аб ч ик а р и ш 
кор хо на л ар и ни нг ма рке т ин г р е ж а л а р и н и туз ишг а асос цилиб 
олинади.
Т а л а б н и н г ички т а р ки б и ^ а ^ и д а ахб оро т ф а ц а т ч а к а н а с а в ­
до шо хо б ч а л а р и д а йигилади. Бунинг учун кенг н ом е н к л а т у р а л и
т ов ар ассортимент л ари сотилишини ва з а ^ и р а л а р и ^ з г ар иши - 
нинг доимий ^исобини, ис т еъ мо л чи л ар нин г ц о нд ир ил ма га н та- 
л а б л а р и н и ^ а м д а у ла р н и нг айрим т о в а р л а р с и фа т и га булг ан 
и шт и ё кл а ри н и р у й хатг а олиб бориш керак.
99

---

Т о в ар ла рн ин г ички г у р у ^л ар и т ар к иб и буйича а хб ор о тл ар
туп л аш, цайта и ш л а ш ва т а х л и л ^ и л иш тизимини я р а т иш ж у ­
д а ^ийин муа ммо. Чунки т о в а р л ар н и н г ички г у ру ^л ар и т а р к и ­
би в а х и лма- хи л л иг и м и лл ион д а н ортицдир. Шунинг учун ЭДМ 
д а н кенг м и ^ё с да фо й д а л а н иш , т а л а б н и н г тарк иб и туррисида 
а х б ор о т л ар т у п л а ш ^айта и ш л аб т а х л ил ^и л иш ж а р а ё н и н и бу- 
т ун л ай уз г арт и ри б юборади.
Т а л а бн и н г ички гурух тузил иши тугрисидаги м а ъ л у м о т л а р -
ни 
й и р и ш
ва ^ а й т а и ш л а ш н и ко м п ь ют е р л аш т ир и ш т а ^ л и л и шу 
х а ^ д а г ув о^л ик бер моцд аки, бу м у а м м о л ар н и м у в а ф ф а ц и я т ли
ечиш учун фа ца т г и н а Э Д М эмас, б а л ки у б илан борлиц трифи- 
рия ц у р и л м а л а р и компл ек си ^ а м зар ур д ир . Ав тома тик У^иш 
учун {^улай ва ишончли б улг а н д а с т л а б к и м а ъ л у м о т л а р т ашув- 
чиси (ха ба рчи) зару р.
Дозирги т о в а р л а р т а ъ м и н л а н а ё т г а н зам о н а ви й м а ъ л у м о т л а р
т а ш ув ч ил а ри н ин г асосий цисми т а л а б н и ург ан ишг а ^ а л и ёмон 
мо с л а ш т и р и л г а н ва т о в а р л а р х а р а к а т и тугрисидаги м а ъл ум о т - 
л ар н и а в т о м а т и к ^ а й д ^ и л иш учун эса д ея р л и мо с л а ш м а г а н .
Д а р бир т ов ар б ирлигини х а р а кт е р л ов чи д а с т л а б к и м а ъл у-
мот т а ш у в ч и л а р т о в а р г а б ир и к т ири л г а н та м р а л ар , э т и к е т к а ла р
ёки бевосита т ов ар ни н г узига ёзилган ё зув л а рд и р. Д астлабки 
м а ъ л у м о т т а ш у в ч и л а р д а ё з и л га н м а ъ л у м о т л а р купинча етар- 
л и ч а т у л а б улмай ди . Т а л а б н и у р г а н и ш д а зурур б у лга н т ов ар 
т а в с иф л ар ин ин г ^ а м м а с и цам у л а р д а акс э т а в е р м а й д и ( ранги, 
расми, фасони в а ^ о к а з о ) .
Т о в ар ^ а р а к а т и туг ри си да г и ма ъ л умо тн и а в т ом а ти к цайд 
ь^илиш учун т ов а рн и х а ра к т е р ло вч и асосий бел г ил а р д а с т л а б к и
м а ъ л у м о т т а ш у вч и д а р ае м ёки г ра фи к, ши фр к у р ин иш д а ё з и л ­
г ан б улиши зарур . Б у ёзув а в то ма ти к у ки ш учун я р о ^ л и б у ­
л иши керак.
Р и в о ж л а н г а н м а м л а к а т л а р д а истеъмол т о в ар ла ри ни н г а с о ­
сий ц исмида х а Р бир т о в а р г а унинг и дентификатори ^исобла- 
нувчи яг он а у н ив е рс ал штри хл и товар шифр и (бар-код) ё з и л ­
ган. К,олган т о в а р л а р учун Э Д М махсус этикетловчи ц у р ил ма
ё р д а м и д а х а Р бир келиб тушг ан т ов ар бирлигига махсус э ти ­
к е т к а л а р т ай ёр ла йд и. Б у э т и к е т к а л а р г а
товар 
тугрисидаги 
м а ъ л у м о т л а р т у ши ри ла д и: дукон 
булим 
р а з а м и ,
т ов арнинг
гуру^и, ранги, ^ л ч а м и , бичими, ет к а з и б
берувчи (поставщик) 
нинг коди, сотувдаг и нархи ва хо к а зо. Эти ке тк а д аг и ёзув а в ­
т о м а т и к ук;ишга мо с ла шт ир и л га н . У л а р ма гнит й ула г иг а ш т р и х ­
ли ши фр ёки с ти лл ан га н (стиллизованный) шифр к ури н ишид а 
ё зилади. Ма г н и т йу л а ги г а ёз и шд а ёки штрихли шр и фт д а бу 
ёзув оддий ш р и ф т б ил а н ц ай тари л ад и.
Т о в а р л ар н и
э т и к е т л а ш
тизнмига к а р а б
д у к о нл а р 
эти- 
к е т к а л а р д а н а х б ор о тл ар н и уцишга м у л ж а л л а н г а н хар хил к а с ­
са т е р м и н а л л а р и б ил а н ж и х о зл ан ад и.
Т о в а р л а р н и
сотишда 
к а сс а т е р ми н ал и ш и ф р л а р н и ^ циш ва сот илг ан товарнинг тула 
тав си фи н и — а в т о м а т и к 
ёзишни 
таъ ми нл ай ди .
Д у к о н л а р д а
т о в а р л а р н и н г сотилиши т^ррисидаги м а ъ л у м о т л а р телефон ка-
100

---

н а л л а р и о р ^а л и т а ^ с и м л а ш о мб о р л а р и ^ и с о б ла ш марказларига 
ва са вдо к о м п а ни ял ар ин ин г марказий ^и со б л а ш марказларига 
у т к а зи л ад и . М а ъ л у м о т л а р б а н ки да с а ц л а н а д и г а н ах бо ро тл ар