A, e, o, ö, i, y, u; uzun unlilar aa, ee, oo, oo, yy, ii, uu, ü; diftonglar ya, ya'ni, vo, ü

P harfi bilan tugagan otlar bilan = lar affiksi , masalan, boshlang'ich l affiksining d ga o'tishini talab qiladi . urder 'poda' ( uor 'poda'), fe'llarda esa, masalan, r oxirgi kesimi o'zlashtiriladi. ürer 'quvonadi' - üreller 'hursand'. Qarindoshlik shartlari, yoshni yoki shaxsning ijtimoiy munosabatlarini bildiruvchi so'zlar bilan \u003d lar affiksining boshlang'ich l harfi t ga aylanadi va masalan, p, n o'zagining oxirgi undoshini to'liq o'zlashtiradi . doh ottor 'do'stlar' ( dóhor 'do'st') va toyottor 'janoblar' ( toyon 'ustoz'). Lahjalar bo‘yicha bunday ko‘plik yasalishining boshqa ot guruhlarida tarqalishini kuzatish mumkin. O‘rin “joy” kabi o‘zaklarda tor unli tushib qolsa, unli bilan boshlangan affikslar qo‘shilgandan keyin kuzatiladigan undoshlarning o‘zlashtirilishi nominal va og‘zaki o‘zaklarda ham turlicha boradi. Masalan, otlarda solishtiring: anna 'bottom-of' - ( alyn 'pastki'); fe'llarda: alyn = 'oqish' - allar 'oqish', aalyn = 'siqish' - aalynar 'siqish'.
Otlarda tor unli tushgandan keyin oxirgi n oldingi sonorantni o‘zlashtiradi.
Fe'llarda oldingi sonorant yo keyingisini o'zlashtiradi, yoki unlining tushishi yo'q. Shunday qilib, bu erda ham har bir holat fonetika qonunlari bilan emas, balki o'rnatilgan an'ana bilan belgilanadi. Shu bilan birga, undosh o`zgarishlarning borishi gap bo`lagi chegarasi bilan chegaralanib, grammatik shakllarni farqlashning qo`shimcha vositasi bo`lib xizmat qiladi.
6) Yoqut tilida dissimilyatsiya ko'pincha sonorantlarning kombinatsiyasi bilan kuzatiladi:
a) undoshning nasalligi boshqa burun ta'sirida yo'qoladi (burun emas, boshqa sonorantlarga o'tish), masalan. olunnu 'fevral' < onunchu 'o'ninchi'. Bu ko'pincha rus tilidan o'zlashtirilgan so'zlarda kuzatiladi. Taqqoslang, masalan, mönuute - möluute < Rus. "daqiqa".
b) Bir so`zda bir nechta sonorantlar qo`shilsa, ulardan biri nosonor bo`ladi, masalan. urder 'podalar' ( uor + = lar ).
Boʻgʻinlararo undosh metateza koʻpincha jarangli undoshlarda kuzatiladi. solishtiring, masalan, " boluur" - boruul "kulrang", "roan".
Morfologiya
Yoqut tili grammatikasi/Morfologiya
Sintaksis
Yoqut tili sintaksisining o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki, jumladagi bitta so‘z boshqa so‘zlar bilan oson birikmaga kirib, gapda bir butun bo‘lib harakat qiluvchi sintaktik birliklar hosil qiladi. Bu doidu togustarin olokhtorun maigyta baryta biir «Bu yerdagi Evenklarning butun turmush tarzi bir (bir)». Bu doidu togustarin oloxtorun maygita “Evenkilarning shu hududdagi turmush tarzi” birikmasi shu gapda toʻgʻridan-toʻgʻri toʻgʻridan-toʻgʻri bogʻlovchi vazifasini bajaradigan bir-biriga yaqin bogʻlangan aniqlovchi soʻz birikmasidir. Gap a'zosining bu guruhi to'g'ridan-to'g'ri ob'ektga aylansa, u holda qaratqich kelishigi affiksi, masalan, oxirgi a'zosini oladi. Bu doidu togustarin oloxtorun maigytyn billim 'Men bu yerdagi Evenklarning turmush tarzini o'rgandim'.
Bu xususiyat - jumla a'zolarining butun guruhining so'nggi a'zosiga sintaktik munosabatlarini ifodalovchi affikslarni yoki yordamchi so'zni qabul qilish - yakut tili sintaksisining muhim xususiyati bo'lib, tilning barcha birliklari birlashganda o'zini namoyon qiladi: bitta so'z, so'zlar birikmasi (gap a'zolari guruhlari), jumlalar (murakkab gapning bir qismi sifatida).