A. G. I brag I mov, Z. R. Madaminova

auditorlik va konsalting firrnalari faoliyatining asosiy ish obyektiga 
178 

---

aylanib bormoqda, chunki soliq menejmentiga tadbirkorlik 
faoliyatining ajralmas qismi sifatida qaralmoqda. 
Bizning fikrimizcha O'zbekiston soliq tizimida soliq menej-
menti, soliqlarni rejalashtirishni o'tkazishni tashkillashtirish orqali 
ishlab chiqarishni rivojlantirib, korxona faoliyatini rag'batlantirish 
mumkin. Zero, jahon soliqqa tortish amaliyotida qo'llanib yuqori 
natijalarga erishilgan tajribadan unumli foydalanish maqsadga 
muvofiq bo'ladi. 
Korxonada soliqlarni optimallashtirishda soliq menejmenti 
quyidagilarni amalga oshirish orqali namoyon bo'ladi: 
- soliqlarni rejalashtirish; 
— korxonada ichki soliq nazoratini amalga oshirish. 
Korxonalarda soliq menejmenti soliq to'lovlarini optimal-
lashtirish bilan bog'liq faoliyat sifatida ularni samarali boshqarishdir 
va u moiiyaviy menejmentning ajralmas qismi hisoblanadi. 
Respublikamizda korxonalar soliq menejmenti hali yaxshi rivoj 
topmagan. Ammo, bozor iqtisodiyoti sharoitida korporativ soliq 
menejmentini rivojlantirish soliqlar vositasida iqtisodiy rivojlanish-
ga ta'sir ko'rsatishning muhim yo'nalishi sifatida shakllanmoqda. 
2004-yili Soliq maslahatchilari palatasining tuzilishi va 2006-yili 
«Soliq maslahati to'g'risida»gi qonunning qabul qilinishi xo'jalik 
subyektlarida soliq to'lovlarini optimallashtirishga bo'lgan talab, 
ya'ni korxonalarda soliq menejmentini rivojlantirish zaruratidan 
kelib chiqdi. 
Korxonada soliq menejmentini tashkil etishdan maqsad, soliq 
to'lovlarini qonun doirasida kamaytirishga, maksimal foyda ko'rish-
ga qaratilgan. 
Soliq menejmentini rivojlantirishda korxonalar faoliyatini be-
vosita o'rganib, tadqiqot ishida quyidagi uchta korxona faoliyatini 
soliqlar ta'sirida o'rganib chiqishrii maqsad qilib quyildi (korxonalar 
nomi o'zgartirilgan): 
1) «А» korxonaning yillik ishchilar soni 138 nafarni tashkil 
qilib, sanoat tarmog'iga qarashli asosiy ishlab chiqarish faoliyati 
bilan shug'illanadi. Korxonada umumbelgilangan soliqlar hamda 
budjetdan tashqari fondlarga majburiy to'lovlar to'lanadi. 
179 

---

2) «В» korxonaning yillik ishchilar soni 116 nafarni tashkil 
qilib, qurilish tarmog'iga qarashli asosiy qurilish faoliyati bilan 
shug'illanadi. Korxonada umumbelgilangan soliqlar hamda budjet-
dan tashqari fondlarga majburiy to'lovlar to'lanadi. 
3) «S» korxonaning yillik ishchilar soni 60 nafarni tashkil qilib, 
xizmat ko'rsatish faoliyati bilan shug'illanadi. Korxonada budjetga