A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov neft va gaz qazib olish texnologiyalari

Nasos ishiga ta’sir qiluvchi omillar va ularni bartaraf qilish

Gazni ta’siri. Haydaladigan suyuqlikka gazning ta‘siri nasos silindrining to‘lish koeffitsiyenti bilan hisobga olinadi. U nasosga kiruvchi suyuqlik hajmining V_syu, suyuqlik hajmi V_suy va erkin gaz hajmi yig‘indisidan tashkil topgan jami aralashmaga V_ar nisbatiga teng:

1
_{ ' } ^Vsuy _

^Vsuy _ ¹
 ¹ ,

^Var
^Vsuy ^{ V}gaz ^{1  V}gaz ^/Vsuy
1  R
(11.1)

bu yerda R – Nasos qabulidagi keltirilgan harorat T_kel va keltirilgan bosimda p_kel gaz faktori.
(11.1) formulada ShQNdagi zararli soha va uning gazlashgan suyuqlikni haydashda to‘lish koeffitsiyentiga ta‘siri hisobga olinmaydi.
Nasos plunjerining eng pastki holatidagi so‘ruchi va haydovchi klapanlar orasidagi masofa ShQN zararli soha hisoblanadi. Plunjer paska harakatlanishida gazsuyuqlik aralshmasi siqiladi va bosimi pulunjer ustidagi bosimigacha ko‘tariladi.
Gaz zararli sohadagi suyuqlikda eriydi. Plunjerning yuqoriga harakatida, plunjer ostdagi bosim nasos qabulidagi bosimgacha tushadi. Erigan gaz ajraladi va bosim nasos qabulidagi bosimgacha tushmagincha so‘ruchi klapanni ochiq holatda ushlab turadi. Natijada plunjer ostiga kam miqdordaaralashma kiradi.
A.S. Virinovskiy nasosning zararli sohasini hisobga oluvchi boshqacha to‘lish koeffitsiyentini taklif qildi.
U quyidagi ko‘rinishga ega

_{ ' } 1  kR _.

(11.2)

¹ 1  R
(11.2) formulani quyidagicha belgilashlar bilan tushintiramiz. V_s- plunjer yuqoriga harakatlanishidagi hajmi; V_zar – zararli soha hajmi; k= V_zar /V_s - V_s ga nisbatan zararli soha ulishi; V= V_s+ V_zar=V_suy+V_gaz – plunjer yuqoridagi oxirgi nuqta holatida, uning pastidagi hajim.

V_gaz=RV_suy bo‘lsa, u holda,
undagi
^Vs^{+ V}zar^=Vsuy^+RVsuy^,

^Vsuy


_ ^Vsuy ^{ V}zar _.
1  R


(11.3)

Plunjerning keyingi yuqoriga harakatlanishida nasosga kiradigan suyuqlik hajmi birinchi hajmidan V_suy zararli soha hajmi V_zar miqdorida kam bo‘ladi.
Shunday ekan,

V
'
suy
^{ V}suy
^{ V}zar
_ ^Vs ^{ V}zar _{ V}
1  R


zar ^.

Unda to‘lish koeffitsiyenti, quyidagiga teng

1
_ '' _
'