A. Q. Atoyev Yosh-o‘smirlarga o‘zbek kurashini o‘rgatish uslubiyoti

 
Adabiyotlar 
1. F.A. Kerimov. Sport kurashi nazariyasi va usuliyati. Darslik. –Т., 
2005. 
2. N.A. Tastanov. Kurash turlari nazariyasi va uslubiyati. Darslik. –T., 
2015. 
3. A. Q. Atoyev Yosh-o‘smirlarga o‘zbek kurashini o‘rgatish uslubiyoti. 
O‘quv qo‘llanma. –T., 2005. 
4. N.A. Tastanov yunon-rim kurashi nazariyasi va uslubiyati. O‘quv 
qo‘llanma. –T., 2014. 
5. Z.A. Bakiyev Erkin kurash nazariyasi va uslubiyoti. O‘quv qo‘llanma. 
–T., 2011. 
6. Sh.A. Mirzoqulov Belbog‘li kurash nazariyasi va uslubiyati. O‘quv 
qo‘llanma. –T., 2013. 
7. Sh.A. Arslanov, A.J. Tangriyev. Sport pedagogik mahoratini oshirish. 
DZYUDO. Darslik. –T., 2017. 
8. E. Bayturayev. Sambo kurashi nazariyasi va uslubiyati. O‘quv 
qo‘llanma. –T., 2016. 

---

185 
13.4 TAVSIYA ETILADIGAN TEST SAVOLLARI 
 
1 .
Kurash bo‘yicha 1 -jahon chempionatida 90 kg vaznda kim 
chempion bo‘lgan? bo‘yicha
A) Kamol Murodov. 
B) O‘tkir Salyamov. 
C) Isoq Axmedov. 
D) Abdullo Tangriyev. 
2. 
O‘zbekistonda texnik va taktik usullari jihatidan bir-biridan 
keskin farq qiluvchi necha xil milliy kurash turi bor? 
A) 10 xil. 
B) 2 xil. 
C) 4 xil. 
D) 5 xil. 
3. 
Ajdodlarimiz yigitlarning qanday tayyorgarligiga katta e’tibor 
berganlar? 
A) Epchil-chaqqonlik. 
B) Kuchlilik. 
C) Harbiy-jismoniy. 
D) Mahoratlilik. 
4. 
Pahlavon Mahmud qachon va qayerda tug‘ilib, yashab ijod etgan? 
A) XIII asr oxiri XIV asr boshlari Xiva yaqinida. 
B) IX asrda Xitoyda. 
C) XV asrda Hindistonda. 
D) VIII asrning oxiri Samarqandda. 
5. 
Mashg‘ulotlarning asosiy shakllari nimalarni o‘z ichiga oladi? 
A) Jismoniy mashg‘ulotni. 
B) Dars va darsdan tashqari mashg‘ulot, mustaqil shug‘ullanish. 
C) Amaliy mashg‘ulotni. 
D) O‘quv mashg‘ulotini. 
6. 
Chiniqish vositalariga nimalar kiradi? 
A) Havo, quyosh nuri va suv. 
B) Qor, yomg‘ir va muz. 

---

186 
C) Issiqlik va sovuqlik. 
D) Suvning harorati va tabiiy o‘zgarish. 
7. 
Bellashuvda «Halol» sof g‘alabaga erishgan kurashchini necha 
ball bilan baholashadi? 
A) 15 ball. 
B) 10 ball. 
C) 8 ball. 
D) 5 ball. 
8. 
Bellashuvni kurashchi «yonbosh» bahosi bilan tugatsa, 
kurashchiga necha ball beriladi? 
A) 5 ball. 
B) 10 ball. 
C) 3ball. 
D) 1 ball. 
9. 
Agar bellashuv vaqtida kurashchi jarohatlansa, unga qancha vaqt 
ajratiladi?
A) 5 daqiqagacha. 
B) 3 daqiqagacha. 
C) 2 daqiqagacha. 
D) 10 daqiqagacha. 
10. Gilamda hakamlar ishlatadigan iboralar nechta? 
A) 15 ta. 
B) 13 ta. 
C) 12 ta. 
D) 8 ta. 
11. Milliy kurash musobaqasi qaysi tartibdagi tizimda o‘tkaziladi? 
A) Musobaqaning aylanma tizimi bo‘yicha. 
B) Aralash tizim bo‘yicha. 
C) 6 ballik tizim bo‘yicha. 
D) Kurash 
musobaqasi 
asosan 
Olimpiya 
tizimi 
bo‘yicha 
o‘tkaziladi. 
12. 1987-yil nashr etilgan “Kurash” kitobini muallifi kim? 
A) Absalyamov G.Sh. 

---

187 
B) Atoev A.Q. 
C) Ibroximov M.I. 
D) Alixanov I.I. 
13. Umumiy milliy kurash turlari qancha? 
A) 20 dan ortiq. 
B) 50 dan ortiq. 
C) 40 dan ortiq. 
D) 5 dan ortiq. 
14. O‘rta Osiyo ilk feodalizm davrida xalq harakatlari kuchayib 
ketganligi sababli badavlat kishilarning o‘smir bolalari uchun 
Sosoniylar davlatida qanday jihatdan tayyorlash nazariyasi ishlab 
chiqildi? 
A) Qilichbozlik. 
B) Otlik askarlar. 
C) Kuchli polvonlar. 
D) Urush va harbiy-jismoniy. 
15. Qanday yoshlarni ma’naviy rivojlangan deyish mumkin? 
A) Ma’naviy boy,
axloqiy sof, jismoniy kamolatli. 
B) Sport adabiyotlaridan foydalangan. 
C) Jismoniy tayyorlangan. 
D) Sport mashg‘ulotlariga qatnashuvchi. 
16. Qaysi tibbiyotshunos olim tomonidan besh jiltdan iborat “Al 
Qonun”da kishi tanasi tuzilishining tasnifi (xarakteristikasi), 
kasalliklar etimologiyasi (sababi va belgilari), sog‘lom hayot 
kechirish haqida ta’limot, kasalliklarni tabiat kuchlari va dori-
darmonlar bilan davolashga doir ko‘rsatmalar bergan? 
A) Al Xorazmiy. 
B) Abu Ali ibn Sino. 
C) Al Beruniy. 
D) Akademik Pavlov. 
17. 2500 yil ilgari yashab o‘tgan saklar kimlar? 
A) Turklarning avlod-ajdodlari. 
B) Arablarning avlod-ajdodlari. 

---

188 
C) O‘zbeklarning avlod-ajdodlari. 
D) Chingizxon avlod-ajdodlari. 
18. Qaysi yili Toshkentda birinchi O‘rta Osiyo Olimpiadasi 
o‘tkazildi va kurashning Farg‘onacha usuli keng namoyish qilindi? 
A) 1905-yil 1-may. 
B) 1905-yil 5-sentabr. 
C) 1919-yil 20-noyabr. 
D) 1920-yil 10-oktabr. 
19. Qaysi yili kurash O‘zbekiston spartakiadasi dasturiga kiritildi 
va kurash bo‘yicha respublika to‘garagi (seksiyasi) hamda hakamlar 
uyushmasi (kallegiyasi) tashkil etildi? 
A) 1947-yil. 
B) 1951-yil. 
C) 1936-yil. 
D) 1928-yil. 
20. Kurash gilami (mati) ning maksimal o‘lchami necha metr? 
A) 11 x 11 m. 
B) 16 x 16 m. 
C) 9 x 9 m. 
D) 17 x 17 m. 
21. Musobaqa kun tartibini qaysi kurashchilar kurashishini, kim 
tayyorlashini, har bir kurashchi, hakam haqida ma’lumotni va kurashga 
aloqador bo‘lgan xabarlarni qaysi hakam tanishtiradi? 
A) Gilam chetidagi hakam. 
B) E’lon qiluvchi hakam. 
C) Bosh hakam. 
D) Gilamdagi hakam. 
22. Farg‘ona qoidasi bo‘yicha kurashning asosiy xususiyatlari 
nimalardan iborat? 
A) U bilimlilik va faollilikdan iborat. 
B) U tezkorlik va egiluvchanlikdan iborat. 
C) U yengillik va chaqqonlikdan iborat. 

---

189 
D) U ko‘proq kuch ishlatiladigan kurash bo‘lib, kuchlilik va 
chaqqonlikdan foydalaniladi. 
23. Gilamdagi hakamlarni, kotibni, vaqtni tekshiruvchi hakamni, 
tablodagi hakamni va bellashuvlar natijalarini kim tomonidan nazorat 
qilinadi? 
A) Bosh hakam, yordamchisi. 
B) Gilamdagi hakam. 
C) Tablodagi hakam. 
D) Xabar qiluvchi hakam. 
24. Gilamning yon tomonidagi hakam necha kishidan iborat bo‘ladi? 
A) 5 kishidan. 
B) 4 kishidan. 
C) 2 kishidan. 
D) 1 kishidan. 
25. Tablodagi hakamning vazifasi? 
A) Faqat musobaqadan keyingi natijalarni ko‘rsatadi. 
B) Bellashuv vaqtida baholarni va ogohlantirishlarni ko‘rsatib 
boradi. 
C) Musobaqani boshlangandan to oxirigacha ko‘rsatib turadi. 
D) Kurashchilarning vazifalarini aniqlab ko‘rsatadi. 
26. Katta yoshdagi musobaqa qatnashchilarining yoshlari nechada 
bo‘lishi kerak? 
A) 12-13, 7-8 va 9-10 yosh. 
B) 14-15, 16-17 va 12-13 yoshda. 
C) 15-16, 12-13 va 14-15 yoshda. 
D) 18-35 va undan yuqori yoshda. 
27. Sof g‘alaba qanday izohlanadi? 
A) “Chala” va “Yonbosh” berilsa. 
B) “Halol” yoki ikki marotaba “Yonbosh”ga yiqitsa. 
C) “Tanbeh” yoki “Chala”berilsa. 
D) “Yonbosh” yoki “Dakki” berilsa. 
28. Kurashning eng kichik yutug‘i “Chala” uchun necha ball bilan 
baholanadi? 

---

190 
A) 3 ball. 
B) 5 ball. 
C) 2 ball. 
D) 1 ball. 
29. Bellashuv vaqtida “Dakki” ogohlantirishini olgan kurashchiga 
qanday chora ko‘riladi? 
A) Hakamlarning fikri bo‘yicha hal etiladi. 
B) Kurash davom etirilib – 0,5 jarima ball beriladi. 
C) Kurash davom ettiriladi - 0,3 jarima ball beriladi. 
D) Kurashdan chetlashtiriladi va - 0,10 jarima ball beriladi. 
30. Xalq yuksak jismoniy belgilarga va texnika mahoratiga ega 
bo‘lgan mashhur kurashchilarni kimlar deb ataganlar? 
A) Polvonlar. 
B) Kurashchilar. 
C) Kuchlilar. 
D) Bahodirlar. 
31. Qayerda va qachon maxsus milliy kurash maktabi ochilgan? 
A) 1938-yil Buxoroda. 
B) 1933-yil Samarqandda. 
C) 1936-yil Toshkentda. 
D) 1950-yil Xorazmda. 
32. Kurashchining sport mashg‘ulotlari vositalari nimalardan iborat? 
A) Jismoniy mashqlardan 
B) Jismoniy mashqlar, tabiatning tabiiy kuchlari, gigiyenik asoslar 
va maxsus bilimlardan 
C) Maxsus mashqlardan 
D) Maxsus bilimlardan 
33. Kurash qoidasidan tashqari favqulotda holat bo‘lib qolgan 
vaziyatda gilamdagi hakam qanday yo‘l tutishi lozim? 
A) Gilam chetidagi hakam yoki bosh hakam bilan maslahatlashish 
kerak. 
B) Gilam chetidagi yoki komendant bilan maslahatlashish kerak. 

---

191 
C) Gilam chetidagi yoki vaqtni kuzatuvchi hakam bilan 
maslahatlashish kerak. 
D) Gilam 
chetidagi 
yoki 
e’lon qiluvchi hakam 
bilan 
maslahatlashish kerak. 
34. Bellashuvning boshlanishi va tugashi necha bo‘limdan iborat? 
A) 1 bo‘limdan. 
B) 2 bo‘limdan. 
C) 3 bo‘limdan. 
D) 4 bo‘limdan. 
35. Qaysi yili birinchi bor umumta’lim maktablarining jismoniy 
tarbiya dasturiga milliy kurash kiritildi? 
A) 1950-yili. 
B) 1969-yili. 
C) 1975-yili. 
D) 1980-yili. 
36. Musobaqani boshqarib borishda va qonun-qoida bo‘yicha 
o‘tishga javobgar shaxs kim? 
A) Musobaqa komentdanti. 
B) Vaqtni belgilovchi hakam. 
C) Gilamdagi hakam. 
D) Bosh hakam. 
37. Vaqtni ko‘rsatuvchi yoki nazorat qiluvchi hakamning vazifasi? 
A) To‘liq bellashuv vaqtini nazorat qilib boradi. 
B) Bellashuvdan keyingi vaqtini nazorat qilib boradi. 
C) Bellashuvgacha bo‘lgan vaqtini nazorat qilib boradi. 
D) Bellashuvga tayyorlanish vaqtini nazorat qilib boradi. 
38) Eng kichik yoshdagilar uchun bellashuv vaqti necha daqiqa? 
A) 1 daqiqa 
B) 2 daqiqa 
C) 3 daqiqa 
D) 4 daqiqa 
39. Bellashuv vaqtida “G‘irrom” jarimasini olgan kurashchiga 
qanday chora ko‘riladi? 

---

192 
A) Hakamlarning fikri bo‘yicha g‘olib aniqlanadi. 
B) Kurash davom ettirilib va 5 jarima ball beriladi. 
C) Kurashdan chetlashtiriladi va 10 jarima ball beriladi. 
D) Kurash davom ettiriladi va 10 jarima bal’ beriladi. 
40. Bellashuv vaqtida “Tanbeh” ogohlantirishini olgan kurashchiga 
qanday chora ko‘riladi? 
A) Kurash davom ettiriladi va 1 jarima ball beriladi. 
B) Kurash davom ettiriladi va 3 jarima ball beriladi. 
C) Kurashdan chetlashtiriladi va 5 jarima ball beriladi. 
D) Kurashdan chetlashtiriladi va 10 jarima ball beriladi. 
41. Bellashuvga birinchi bo‘lib chaqirilgan kurashchi qaysi rangdagi 
yaktakda gilamga chiqishi kerak? 
A) Oq rangdagi. 
B) Qizil rangdagi. 
C) Yashil rangdagi. 
D) Ko‘k rangdagi. 
42. Bellashuvga ikkinchi bo‘lib chaqirilgan kurashchi qaysi rangdagi 
yaktakda gilamga chiqishi kerak? 
A) Oq rangdagi. 
B) Qizil rangdagi. 
C) Yashil rangdagi. 
D) Ko‘k rangdagi. 
43. Kurash gilamining qalinligi necha sm? 
A) 4 yoki 5 sm. 
B) 6 yoki 8 sm. 
C) 8 yoki 10 sm. 
D) 10 yoki 12 sm. 
44. Kurash maydoni nechaga bo‘linadi? 
A) 2 ga. 
B) 3 ga. 
C) 4 ga. 
D) Bo‘linmaydi. 

---

193 
45. Musobaqa o‘tkaziladigan kurash gilamining ranglari qanaqa 
bo‘lishi kerak? 
A) Qora, oq. 
B) Ko‘k, sariq, oq. 
C) Ko‘k, yashil, qizil. 
D) To‘g‘ri javob yo‘q. 
46. Hakamlarni gilamlarga kim taqsimlaydi? 
A) Kurash federatsiyasi. 
B) Hakamlar hay’ati. 
C) Bosh hakam. 
D) Kotib. 
47. Qur’a tashlash jarayonida kuchli kurashchilarni kim ikki guruhga 
bo‘ladi? 
A) Jamoa rahbari. 
B) Bosh hakam. 
C) Bosh hakam yordamchilari. 
D) E’lon qiluvchi hakam. 
48. Musobaqani o‘tkazishdan oldin musobaqa o‘tkaziladigan joy 
anjomlar va gilamlarning tayyorlanishini kim tekshiradi? 
A) Kurash federatsiyasi. 
B) Kurash musobaqasini tashkil qilgan tashkilot. 
C) Hakamlar hay’ati. 
D) Bosh hakam. 
49. Musobaqa o‘tkazish tartibiga yoki jadvaliga kim o‘zgartirish 
kiritish mumkin? 
A) Kurash federatsiyasi. 
B) Musobaqani tashkil qilgan tashkilot. 
C) Bosh hakam. 
D) Hech kim. 
50. Bosh hakam musobaqada vaqtincha bo‘lmaganda kim uning 
ruxsati bilan bergan vakolatiga asosan uning vazifasini bajaradi? 
A) Istalgan hakam. 
B) Bosh kotib.