A. R. Jo‘raev, A. M. Shoimov, J. E. Pardaboev

 
1-rasm. Zamonaviy elektr charx 2-rasm. Chilangarlik chekichi 
(kerner). 
Qalinligi 1 mm dan ortiq temir tunuka va listlarni qiyishda 
richagli qaychilar bilan bir qatorda kundaga o’rnatiladigan 
qaychilardan foydalanish qulaydir, chunki ularning dastasi (yelkasi) 
uzun bo’lib, qiyish vaqtida ortiqcha kuch qo’yilmaydi (2.9-rasm). 
3-rasm. Richagli qaychi. 
“ORTI B17 RRO” rusumidagi vertikal parmalash stanogining 
tuzilishi.
1. Asоs;
2. Silindrsimоn qo’zg’almas ustun;

---

233 
3. Shpindel;
4. Ishga tushirish va to’xtatish tugmasi;
5. Tasmali uzatmani ximоya qutisi;
6. Shpindel harakatini bоshqarish dastasi;
7. Tasmani taranglash dastasi;
8. Parmalash chuqurligini sоzlash vinti;
9. Parmalash chuqurligini aniqlash shkalasi;
10. Ish stоli;
11. Ish stоlini ko’tarish va tushirish dastasi.
4-rasm. Parmalash stanogi. 
Payvandlash 
Turli konstruksion material bo’laklarini atomlararo tortishish 
kuchlari ta’sir etadigan darajada yaqinlashtirib, yaxlit qilib biriktirish 
protsessi payvandlash deyiladi. Materiallarni payvandlash usuli 
progressiv texnologik protsesslardan biri bo’lib, turli qalinlikdagi (5 
mk dan 250 mk gacha) xilma-xil materiallarni payvandlash bilan 
ajralmaydigan sifatli birikmalar olishga imkon beradi. Shuning uchun 
bu usuldan sanoatning deyarli barcha sohalarida jumladan, kema 
korpuslari, gidroturbina silindrlari, avtomobil kuzovlari, metall 
vagonlar tayyorlashda keng foydalanilmoqda. Mamlakatimizda 1972 
yilda 57 mln. t payvand konstruksiyalar tayyorlangan, bu esa prokat 
mahsulotining 57,1 protsentini tashkil etadi. Buning boisi shundaki, 
payvandlash shu kabi ishlarni bajara oladigan boshqa texnologik 

---

234 
protsesslarga, jumladan, parchinlab quyish yo’li bilan va bolg’alab 
ishlashga qaraganda ish unumining yuqoriligi, metallning tejalishi, 
og’ir sermehnat ishlarni yengillashtirishi, puxta chok berishi kabi 
qator avzalliklarga ega.