A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

V B O B
T E M IR Y O ‘L L A R N IN G T U Z IL IS H 1
5 .1 . Tem iryoNning tuzilishi haqida umumiy tushunchalar
P o y e z d la r n i b clg ilan g an tezlikdagi h a r a k a t b i l a n o 'tk a z is h
u c h u n t e m i r y o ‘1 q u r ila d i. T e m i r y o ‘1 m u r a k k a b m u h a n d i s l i k
in s h o o ti b o ‘lib, p o y e z d la r h a r a k a t i n i n g b e t o ‘xtovligi va xavfsiz- 
ligi h a m d a te m iry o M la rn in g te x n ik v o s i t a l a r i d a n fo y d a la n is h
s a m a r a d o r lig i t e m i r y o ‘ln in g h o la tig a b e v o sita b o g ‘liq.
T e m i r y o ‘1 t r a n s p o r t ini ng y o ‘l xo'jaligi t e m i r y o ‘ln in g o ‘zi, 
lin in g b a r c h a in s h o o tla ri, q u rilm a la ri h a m d a ishlab c h iq a r ish
boM im lari va x o ‘ja lik k o r x o n a l a r i d a n tash k il to p g a n . Ish la b
c h i q a r i s h b o 'l i m l a r i va x o ‘ja lik k o r x o n a la r i t e m i r y o i l a r n i n g
m u n t a z a m ish lash in i t a 'm i n l a y d i va re ja v iy -e h tiy o tla s h t a ’m ir- 
lovlarini b a ja ra d i. Y o ‘l xo'jaligi t e m i r y o ‘1 t r a n s p o r ti n i n g e n g
m u h i m t a r m o q l a r i d a n b ir i b o ' l i b , t e m i r y o ' l l a r d a t a s h i s h
j a r a y o n i n i n g bajarilishi u n in g h o la tig a b evosita b o g 'liq . T e m i r ­
y o 'l l a r d a asosiy v o sita la rn in g 50 fo iz d a n va u m u m i y x i z m a t c h i -
la r n in g 20 fo iz d a n o r t i g 'i n i n g y o 'l xo 'jalig ig a t o 'g 'r i kelishi 
u n i n g t e m i r y o ‘1 t r a n s p o r t i d a g i s a l m o g 'i n a q a d a r k a tta lig in i 
k o 'r s a ta d i.
T e m i r y o 'l m u r a k k a b s h a r o itla r d a ishlaydi, d o i m o a tm o s f e r a
va iq lim iy s h a r o it l a r t a ’sirida b o 'l a d i . h a r a k a td a g i p o y e z d la r d a n
k a tta k u c h l a n i s h l a r o lad i. S h u n d a y s h a r o itla r d a t e m i r y o 'l n i n g
b a r c h a ta rk ib iy q is m la r i (y e r p o lo tn o s i. ustki q u r i l m a l a r va 
suiViy i n s h o o t l a r i ) o ' z i n i n g m u s t a h k a m l i g i , c h i d a m l i l ig i va 
ho la ti b o 'y i c h a y o 'lo v c h i va yuk p o y e z d la r in in g u s h b u y o'l 
uc h a s tk a s i u c h u n b e lg ila n g a n y u q o ri te z lik d a o s o y is h ta , m a y in
va xavfsiz h a r a k a tin i ta 'm i n l a s h i k e ra k h a m d a h a r a k a t lezlik- 
larini va y o 'l n i n g y u k la n u v c h a n lig in i y a n a d a o s h irish u c h u n
y e t a r lic h a za xira q u v v a tla rig a ega b o 'lis h i kerak.
Y u q o r i d a b a y o n q ilin g a n ta la b la r n i q o n d i r i s h m a q s a d i d a
t e m i r y o 'l n i n g k o 't a r i s h q o b iliy a ti va u n i n g b a r c h a q ism la ri 
m u s ta h k a m lig in i o s h irish u s tid a m u n t a z a m ishlar, ilmiy izla- 
n is h la r olib b o rila d i, te r m ik c h i d a m lila s h tir ilg a n o g 'i r tu rd ag i
5 4

---

r e ls l a r , y a n g i k o n s t r u k s i y a d a g i
re ls b i r i k t i r g i c h l a r , b i r i k m a s i z
y o 'l , t e m i r - b c t o n s h p a lla r, strel- 
k a l i o ' t k a z g i c h l a r n i n g y a n g i
k o n s t r u k s i y a l a r i v a b o s h q a l a r
q o 'lla n ila d i.
T e m i r y o ' l o s t k i v a
u s t k i
q i s m la r d a n tash k il to p a d i. Y o 'l ­
n in g ostki q ism i y e r p o lo tn o s i va 
s u n ’iy i n s h o o t la r d a n ( k o 'p r i k la r ,
. .
1