A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

Yer p olotn osi va uning k o‘ndalang kesim lari
Y er p o lo tn o si y e r ustki q is m ig a ishlov b e ris h n atijas id a 
y u z a g a k e la d ig a n g r u n t t o 'k m a s i in s h o o tla ri k o m p le k s i b o 'lib , 
t e m i r y o 'l ustki q u r ilm a la r in i q o 'y i s h , y o 'l n i n g m u s t a h k a m l i ­
gini t a ’m i n la s h , u n i a t m o s f e r a va y e r osti suvlari ta 's ir id a n
h i m o y a q ilish u c h u n m o 'lja lla n a d i. Y e r n o te k is b o 'l g a n i u c h u n
5 5

---

u n g a t e m i r y o ‘1 t o ‘g ‘rid a n t o 'g 'r i y o tq iz ilm a y d i. Y e r p o lo tn o s i 
m u s t a h k a m , c h i d a m l i v a u z o q m u d d a t x i z m a t q i l a d i g a n ,
qurilish sarf-x a ra ja tla ri k a m b o 'lis h i, u n in g h o la tin i t a ’m in la sh
va t a ’m irla s h ishlarini k e n g m e x a n iz a ts iy a la s h im k o n iy a tig a ega 
b o i i s h i k e r a k . Y u q o r i d a a y t i l g a n t a l a b l a r n i b a j a r i s h , y e r
p o lo tn o s i u c h u n g ru n t ta r k ib in i t o 'g 'r i ta n la s h , q u rilish v a q tid a
u n i y e t a r l ic h a z ic h l a s h ti r i s h , y e r p o l o t n o s ig a o stk i su v la rn i 
q o c h i r u v c h i v a y o n b a g ' i r l a r i n i m u s t a h k a m l o v c h i lo y ih a v iy
k o 'r in is h b erish bilan olib b o rilad i.
Y o 'l n i n g b o 'y l a m a o ' q c h iz ig 'ig a p e r p e n d i k u l a r kesim yer 
p olo tn o sin in g k o ‘ndalang kesim i d e y ila d i. Y e r p o l o t n o s i n i n g
n a m u n a v i y va in d iv id u a l k o 'n d a l a n g kesim k o 'r in is h la ri fa rq - 
la n a d i. N am unaviy k e s im n in g n o r m a l va m a x s u s tu rlari b o 'lish i 
m u m k in . Norm al yer p o lo tn o si m u sta h k a m lig i y etarlic h a b o 'lg a n
ta b iiy s h a r o itla r d a g i g r u n t l a r d a q u rila d i. M a x s u s ( in d iv id u a l) 
k esim lar esa m u r a k k a b sh a r o itla r d a (d o im iy m u z lik h u d u d la r d a , 
su rilu v c h i q u m l ik l a r d a , q o y a lik la r d a , zax va b a lc h iq j o y l a r va 
s h u kabilar) q o 'lla n ila d i. Individual profillar m u r a k k a b t o p o -
grafik, g id ro g e o lo g ik , geolo g ik va iqlim iy s h a r o itla r d a h a m d a y e r 
p o lo tn o s i y o n b a g 'r i n in g b a la n d lig i 12 m d a n k o 'p b o 'l g a n d a
q o 'lla n ila d i. B u n d a y p ro f illa r n in g b a r c h a o 'l c h a m l a r i m a x su s 
h is o b la r b ila n a so slan a d i.
5 . 2 - r a s m d a y e r p o lo tn o s i g r u n t t o 'k m a s i n i n g n a m u n a v i y
p ro fili k e l t i r i l g a n . Y e r p o l o t n o s i n i n g k o ' n d a l a n g k e s im la r i 
q u rilish m e ’yo rlari va q o id a la r i h a m d a t e m i r y o ‘1 y e r p o lo tn o s i 
tu z ilis h in in g te x n ik sh a r tla r ig a m o s b o 'lis h i kerak.
Y e r p o l o t n o s in i n g ballast, s h p a lla r, re lslar y o tq iz ila d ig a n
ustki qism i a so siy m aydoncha d e b a ta la d i. Bir y o 'llik u c h a s t-
k a la rd a asosiy m a y d o n c h a n i n g ustki qism i kengligi 2.3 m va
B allast 
о 
prizm ast
Asosiv m a vdoneha
/7 B allast
Asosiy maydoncha