A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

5.55-rasm . S trelk a ayrilari o 't k i r u c h la r in in g u q a la n ib yem irilishi
4 mm va kattaroq
104

---

4) s tre lk a a y r is in in g kengligi 50 m m ga y e tg a n j o y i d a n
b o s h l a b , r a m a re lsig a n i s b a t a n 2 m m v a u n d a n k o ' p r o q
p a s a y is h i ( 5 . 5 7 - r a s m ) g ‘ild ir a k j u f t i n i n g a y r ila rg a k r e s to v in a
t o m o n i d a n kirib k elish id a u n in g rels ustiga c h i q a o l m a y ra m a
re lsini k e n g a y tir ib y u b o r is h i va iz d a n t u s h i b k e tis h ig a olib
kcladi;
5) k r e s to v in a o ‘z a g in in g ish ch i y o n s irtid a n k o n tr r e ls n in g
ish ch i s ir tig a c h a b o 'l g a n o ra liq m a s o fa kengligi 1474 m m d a n
( 5 . 5 8 - r a s m ) yoki k o n trre ls va usovik kallaklari ish ch i to m o n la r i
o ra sid a g i m a s o f a n in g 1435 m m d a n k ic h ik b o 'l i b qolish i. Aks 
h o l d a g ' i l d i r a k n i n g k r e s t o v i n a o ‘z a g i n i n g q i r r a s i g a t o ‘g ‘ri 
b o ris h ig a va tegishli n o v b o ‘y lab o ‘tish ig a x a v f t u g ‘iladi;
5.56-rasm . Str elk a ayrisining ra m a relsiga nis b a ta n pasayishi
6) 
ay rila r, r a m a relslari, k re sto v in a o 'z a g i , u so v ik la r va 
k o n tr r e ls l a r n i n g s in ish i, b i r o n - b i r k o n tr r e ls b o l t in i n g uzilishi 
yoki b o ‘s h a b q o lis h i va s h u kabilar. T a b iiy k i, b u n d a y s in ish la r 
relsli iz yaxlitligini b u z ib h a r a k a t xavfsizligiga t o ‘g ‘r i d a n t o bg ‘ri 
t a h d id soladi.
K o n tr r e ls n i r a m a relsiga m a h k a m l o v c h i b o ltla r d a n b i r o r t a -
s in in g sinib uzilishi yoki b o 's h a b qolishi h a r a k a t t a r k ib id a n
k o n t r r e l s g a t u s h a d i g a n k u c h l a r t a q s i m l a n i s h i n i n g o ' z g a r i b
k etish ig a va b o s h q a b o l t la r n i n g uzilib k etish ig a olib keladi.
K o n t r r e l s k re s to v in a d a g i e n g m u h i m e l e m e n t l a r d a n biri 
b o l i b , u k re sto v in a o 'z a g i b o ‘g bzidagi xavfli o ra liq q a r s h is id a
g ‘ildirak ju ftin i k a tta k u c h bilan to rtib tegishli n o v b o ‘ylab 
o 't i b o lishiga im k o n b e r a d i. Bolt u z ilg a n d a esa k o n trre ls q is m a n
egilib g 'ild ir a k o ‘rk a c h i n i n g k o n tr r e ls o 'z a g ig a c h iq ib k etishiga 
s a b a b b o ‘ladi. S h u n in g u c h u n h a m u zilg an h a r q a n d a y bolt 
d a r h o l a lm a s h tir ilis h i kerak.
P o y e z d n i n g s t r e lk a li b o ' g ' i z l a r o r q a li o ' t i s h i d a u j u d a
m u r a k k a b va x i l m a - x i l d i n a m i k k u c h l a r t a ' s i r i d a b o ‘la d i. 
S h u n i n g u c h u n h a m h a r a k a t ta r k i b i h a m d a relsli y o ' l l a r
u la n is h la r i va k e s i s h u v la r in in g o ' z a r o t a ' s i r qilish x u s u s iy a t-
105

---

5.57-rasm . K restovina va k o n tr re ls qism lari o rasida ch eg a ra lo v c h i o 't a
m a s ’uliyatli m a s o f a la r
lari y o ‘lla r va strelk ali u l a n i s h l a r n i s a q la s h m e ’y o r la r in i b e l- 
gilaydi.
Strelkali o ‘tk a z g ic h d o i m o b c n u q s o n ish h o la tid a sa qlanishi 
k e r a k . S t a n s i y a l a r d a h a r a k a t t a s h k i l ig a m u t a s a d d i h a r b ir
m u ta x a s s is strelkali u la n is h la r n i, u l a m i n g tu zilish i va saqlash 
m e 'y o r la r i n i bilishi, n a z o r a t qilishi va ishlata bilishi kerak.