A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

N azorat savollari
1. V a g o n n i m a , q a n d a y t u z i l g a n v a v a z if a s i q a n d a y ?
2. V a g o n l a r n i n g
q a n d a y t u r l a r i b o r ?
3. Y o i o v c h i v a g o n l a r p a r k i q a n d a y v a g o n l a r d a n t a r k i b t o p a d i ?
4. Y u k v a g o n l a r p a r k i q a n d a y v a g o n l a r d a n t a r k i b t o p a d i , u l a m i n g
t u r l a r i v a t u z i l i s h i , v a z i f a s i q a n d a y ?
5. M a x s u s t a s h i s h l a r u c h u n m o i j a l l a n g a n v a g o n l a r n i n g t u r l a r i v a 
t u z i l i s h i q a n d a y ?
6. V a g o n l a r q a y s i a s o s i y q i s m l a r d a n t a r k i b t o p g a n ?
7. A v t o u l a g i c h n i m a u c h u n q o i l a n i l a d i v a q a n d a y t u z i l g a n ?
8. V a g o n l a r d a q a n d a y t o r m o z l a s h t i z i m l a r i q o i l a n i l a d i , u l a r n i n g
t u z i l i s h v a i s h l a s h a s o s l a r i q a n d a y ?
9. V a g o n x o ' j a l i g i n i n g v a z if a s i n i m a l a r d a n i b o r a t , u n i n g q a n d a y
i s h l a b c h i q a r i s h b i r l i k l a r i b o r ?

---

X I B O B
T E M IR Y O ‘LLA RD A A V T O M A T IK A , 
T E L E M E X A N IK A VA A LO Q A
1 1 .1 . T em iry o ila r d a avtom atika, telem exan ik a va 
signallash qurilmalari haqida tushunchalar
T e m i r y o ‘1 t r a n s p o r ti n i n g b a r c h a t a r m o q va x o ‘ja lik la rid a
turli ishlab c h iq a r is h ja r a y o n la r in i a v t o m a t i k va te le m c x a n ik
b o s h q a r is h tizim la ri k e n g q o i l a n i l a d i . U s h b u x o ‘j a lik la r z a m o -
n aviy h iso b la sh va k o m p y u t e r te x n o lo g iy a la ri, to rtis h , e n e r -
g e tik a va suv t a 'm i n o t i tiz im la ri ish in in g te l e b o s h q a r u v t i z i m ­
lari, v o k z a lla r d a y o l o v c h i l a r g a b a r c h a tu rd a g i x iz m a t k o 'r s a tu v -
ch i q u r i l m a l a r k o m p le k tla r i, l o k o m o tiv va v a g o n x o ‘ja lik la rid a
q o l l a n i l a d i g a n t u r l i - t u m a n a v t o m a t i k a tizim la ri bilan y e ta r lic h a
j i h o z l a n g a n . J u m l a d a n , te m iry o N la rn i b o s h q a r is h n in g a v t o m a t -
la s h tirilg a n tiz im la ri (T V B A T ) o ‘z id a b ir q a t o r quyi ta b a q a
t i z im la r in i m u ja s s a m la s h tir g a n b o 'l i b , u l a r sa r a la s h sta n s iy a - 
la r n i b o s h q a r is h n i a v t o m a t l a s h t i r i s h ( S S B A T ) , ta s h is h j a r a ­
y o n l a r i n i t e z k o r b o s h q a r i s h ( T J T B A T ) , e l e k t r t a ’m i n o t i n i
a v t o m a t i k b o s h q a r i s h t i z i m l a r i ( E T A B T ) va b o s h q a l a r d a n
tashkil to p g a n . T em iry o M la rn in g turli x o ‘ja lik la r id a q o l l a n i l a d i ­
g a n a v t o m a t i k a va te l e m e x a n ik a tizim la ri x ilm a -xil va m u r a k k a b
b o i i b , u l a r h a q i d a m a ’l u m o t l a r te g is h li b o l i m l a r d a b e r ib
bo rilad i. 
M a z k u r b o l i m d a faqat t c m i r y o l l a r d a p o y e z d la r h a r a ­
kat ini b o s h q a r is h va h a r a k a t xavfsizligini t a 'm i n l a s h y o ‘n a lis h - 
larida q o l l a n i l a d i g a n a v t o m a t i k a , t e l e m e x a n ik a va signallash 
q u r i l m a va u s k u n a la r i h a q i d a t u s h u n c h a l a r b e rila d i. U s h b u
q u r i l m a va u s k u n a l a r tizim i ikki asosiy g u r u h g a a jra tib o T g a n i -
ladi: p e r e g o n l a r d a q o l l a n i l a d i g a n sig n allash , m a r k a z la s h tiris h va 
b l o k i r o v k a ( S M B ) , s t a n s i y a l a r d a q o l l a n i l a d i g a n s i g n a l l a s h ,
m a r k a z la s h tir is h va b lo k iro v k a q u rilm a la ri.
P o y e z d la r h a r a k a ti va s ta n s iy a la r d a m a n y o v r ishlari d o i m o
o ‘zg a rib tu r a d ig a n s h a r o itla r d a bajariladi. U s h b u ja r a y o n l a r n i
b a ja r ish d a l o k o m o tiv m a s h in is t la riga va h a r a k a t ni b ajarish bilan
1 8 2

---

b o g l i q b o ‘lgan b o s h q a x i z m a tc h ila r g a tegishli b u y r u q va k o ‘r- 
s a t m a l a r n i signal y o r d a m i d a k a tta m a s o f a la r d a n u z a tis h u c h u n
te m ir y o M la r d a s ig n a lla s h t i z i m l a r i d a n f o y d a l a n i l a d i . T em ir-