A sh. Shorustam ov, R. Y. Abdullayev

etuvchi torm oz d ey ilad i. U s h b u x u su siy ati b o ‘y i c h a frik sio n - 
p n e v m a t i k t o r m o z l a r t o bg ‘ri t a ’sir e tu v c h i a v t o m a t l a s h m a g a n ,
t o 'g 'r i t a ’sir e t m a y d i g a n a v to m a tla s h g a n va t o 'g 'r i t a ’sir e t u v ­
ch i a v to m a t l a s h g a n tu r la r g a boMinadi.
T o bg bri t a ’sir etu vch i av to m atla sh m a ga n torm o zla r y o r -
d a m c h i vosita sifatida faqat lo k o m o tiv la r d a qoMlaniladi.
T a k o m i l l a s h g a n t o 4g bn ta ’sir etm aydigan avtom atlash gan  
torm ozlar yoN ovchi p o y e z d la r d a q o ‘lla n ila d i ( 1 0 . 15 -rasm ).
10.15-rasm . T o 'g 'r i t a ' s i r q ilm a y d i g a n a v to m a tl a s h g a n t o r m o z t i z im in i n g
c h iz m a s i : 
a — za ry a d la sh va b o 's h a tis h holati; 6 — t o r m o z l a s h holati
K o m p r e s s o r ( /) b o s h r e z e r v u a r g a (2 ) s i q ilg a n h a v o n i
h a y d a y d i. H a v o t a 'm i n l o v c h i m a g is tra l ( J ) orq a li m a s h in is t 
k ra n ig a (4) keladi. T o r m o z l a r i b o ‘s h a tilg a n p o y e z d d a m a s h in is t
176

---

k r a n i I h o l a t d a b o ‘lib, b o s h re z e r v u a rn i m ag istral (5) bilan
b o g ‘la b , u n d a d o im iy (5 — 5 ,5 ) 105 P a h a v o b o s im in i t a ’m in la b
tu r a d i. U s h b u b o s i m d a h a v o t a q s im la g ic h (6) u n d a g i p o rs h e n li 
z o l o t n i k y o r d a m i d a m a g is tr a ln i z a x ir a re z e r v u a ri 
( 8 )
b ila n , 
t o r m o z s i lin d r in i (7) e s a a t m o s f e r a b ila n b o g l a y d i . Z a x ir a
r e z e r v u a r h a v o b ila n t o ‘ladi va t o r m o z l a r b o ‘s h lig ic h a q o la d i, 
c h u n k i t o r m o z s ilin d r id a g i p r u j i n a rich a g li u z a t m a l a r orqali 
k o lo d k a la r n i g i l d i r a k d a n to rtib u z o q la sh tira d i (1 0 .1 5 -ra s m , 
a).
P o y e z d n i t o r m o z l a s h d a m a s h in is t k ra n i 111 h o la tg a q o ‘yilib 
m ag istral b o s h r e z e r v u a r d a n ajratilib a t m o s f e r a b ila n b o g l a n a d i .
M a g is tra ld a b o s im k a m a y g a n d a h a v o ta q s im la g ic h n in g z o lo tn ik li 
p o r s h e n i surilib z a x ira s ig 'im n i t o r m o z silindri b ila n b o g ‘laydi. 
U s h b u h o l a t d a siqilgan h a v o t o r m o z silin d rig a t u s h i b p o r s h e n n i 
va u n g a b o g ‘la n g a n richagli u z a tm a la r n i su rib , t o r m o z k o lo d - 
k a la r in i g 'ild ira k la r g a b o sib t o r m o z l a s h n i s o d i r e ta d i (1 0 .1 5 - 
r a s m ,
b).
T o r m o z l a r n i b o ‘s h a tis h va z a x ira sig‘i m in i y a n g id a n t o ‘l- 
dirish u c h u n m a g is tr a ld a h a v o b o s im in i (5 — 5 ,5 ) 105 P a g a c h a
q a y ta k o ‘ta r is h k e ra k . U s h b u h o l a t d a m a s h i n i s t k r a n n i y u q o -
r id a t a ’k i d l a n g a n t a r t i b d a I h o l a t g a ( b o ‘s h a tis h va t o ‘ld iris h ) 
q o 'y a d i.
U s h b u k o 'r i l g a n t i z i m a v t o m a t i k t o r m o z t i z i m i b o i i b ,
p o y e z d ta rk ib i va v a g o n l a r o ra sida gi u la g ic h la r ta s o d ifa n ajralib 
k e t g a n d a yoki s t o p - k r a n (9) o c h i l g a n d a m a g is tra ld a g i h a v o
b o s im i kesk in p a sa y a d i va t o r m o z l a r ishga t u s h a d i . U s h b u
t o r m o z l a s h n i n g k a m c h ilig i u n i n g t o kg kri t a ’sir e tm a slig id a d ir. 
T o r m o z l a n i s h d a v o m i d a za xira s i g i m l a r i m a g is tr a ld a n t o ‘ldirilib 
t u r m a y d i va s h u sababli u z o q m u d d a t t u r i s h d a t o r m o z silindri 
va z a x ira sigN m dagi h a v o b o sim i a s ta - s e k in p a sa y ib t o r m o z l a r
b o ‘s h a la b o sh la y d i. S h u n d a y e h tiy o j t u g ‘U ganda shartli signal 
b o ‘y ic h a v a g o n k u z a tu v c h ila r ig a ( п р о в о д н и к ) q o ‘l to r m o z l a r in i
ish h o l a t i g a k e ltir is h u c h u n m a s h i n i s t t o m o n i d a n m a x s u s
signal (sh a rtli b u y r u q ) b erila d i.