[a], Turaev Khayit

7-rasm. Montmorillonit (a), Kraxmal-NaKMS/PAK (b), Kraxmal-NaKMS/PAK/Mont/NGK (c) va Kraxmal-NaKMS/PAK/Mont/NGK (d) asosli gidrogelning suvda bo’kan holati.

SEM natijalari asosida ma’lum bo’diki gidrogellarni sintezida monmorillonit va natriygidrokarbonatning qo’shilishi natijasida yuqori bo’kuvchan gidrogelning morfologiyasini o'zgardi, chunki ular gidrogelning fizik-kimyoviy xususiyatlariga ta'sir qiladi. 7-rasm (c) da ko’rish mumkinki Kraxmal-NaKMS/PAK/Mont/NGK asosli gidrogelda (c) g’ovaklar Kraxmal-NaKMS/PAK tarkibli gidrogelga (b) qaraganda ko’p va juda katta hisoblanadi 7-rasm. O‘rganish natijalari shu ko‘rsatdiki, polimer matritsasida montmorillonitning ta’sirlashmagan tarkibiy qismlari teng ravishda taqsimlanganligini ko‘rsatdi. Ko‘rinib turibdiki gidrogelning tarkibida mineralning mikrozarachalari mavjud va buni bo’ktirilgan gidrogelnong SEM analizida yaqqol ko’rishimiz mumkin (7-(d) rasm). Minerallar yuzasidagi qutbli kislorod tutgan qismlari polimer bilan adsorbsion ta’sirlashishda ishtirok etishi va reaksiyada ishtirok etmay qolgan minerallarning qolgan tarkibiy qismlari polimer bo‘ylab teng taqsimlanib, mayda g‘ovaklarni hosil qiladi, natijada gidrogellarning suv yutuvchanligi, suvni qaytarib berishi, shuningdek, mexanik xossalari yaxshilanishi kuzatiladi.

Gidrogelning termik barqarorligi aniqlash.
Olingan yuqori bo’kuvchan gidrogelning (Kraxmal-NaKMS/PAK/Mont/NGK) termik barqarorligini tekshirish uchun differensial-termik va termogravimetrik usullarda tahlil qilindi (9 rasm).

9-Rasm. Kraxmal/NaKMS/AK/montmorillonit/natriygidrokarbonat asosli gidrogelning termik analizi.
Kraxmal-NaKMS/PAK/Mont/NGK asosli gidrogelni termik analizining egri chiziqlaridan ko’rinib turibtiki bunda massa yuqotish bunda ham uch bosqichda amalga oshadi. Birinchi bosqichda haroratning 24,57 dan 205,72 ^oC oralig’ida qoldiq suvning bug'lanishi va akril kislotaning suvsizlanishi natijasida kislota angidridini hosil bo’lishi bilan bog’liq bo'lib, bunda massa yuqotish -0,954 mg yoki 16,603% ni tashkil etadi. Bunda superabsorbentni yuqori temperaturada ham suvni ushlab turish xususiyati borligini ko’rish mumkin. Polimerning ikkinchi massa yuqotishi 205,72 ^oC dan 405,05 ^oC gach bo’lgan harorat oralig’ida kuzatiladi. Bunda zanjirdagi amin, karboksil va karbonil guruhlarning to’liq parchalanishini bildiradi, bunda massa yuqotish -1,188 mg yoki -20,675% ni tashkil etadi. Uchinchi massa yuqotish 404,79 dan 601,26 ^oC gach bo’lgan harorat oralig’ida kuzatiladi va bu polimer zanjirlarining parchalanishini bildiradi, bunda massa yuqotish -1,275 mg yoki -22,189 % ni tashkil etadi. Umuman olganda termogravimetrik analiz natijasida ma’lum bo’ldiki kraxmal/NaKMS/AK/montmorillonit-natriygidrokarbonat asosli gidrogelning termik barqarorligi etilendiamin bilan o’zaro bog’langan kraxmal/NaKMS gibridi asosli gidrogelga qaraganda ancha yuqori ekanligi ma’lum bo’ldi. Gidrogelning sintezida montmorillonit va vinilmonomeri kiritilgandan so’ng uning haroratga chidamliyligi oshganligini 9-rasm keltirilgan termik analiz natijalari asosida ko’rishimiz mimkin.
Montmorillonit gidrogel matritsaga qo'shilishi natijasida u Young modulini sezilarli darajada kamaytiradi. Yani gidrogel bosim ostida siqilganda ham yuqori bo’kuvchanlikni namoyon etadi. Bu montmorillonit va neytrallangan akril kislotaning qo’shilishi natijasida suv olish qobiliyatini oshirganligi sababli sodir bo'ladi. Montmorillonit to'ldiruvchi vazifasini bajaradi va bosim kuchayishiga qarshi mexanik qarshilikni yaxshilashga hissa qo'shadi. Bu xususiyat gidrogelning erib ketishini oldini olib bo’kuvchanlikini yaxshilaydi. Montmorillonit miqdori 6% (Kraxmal-NaKMS gibridi va akril kislotasi massasiga nisbatadan) ​bo'lganda gidrogel nanokompoziti eng yuqori Young moduli qiymatini ko'rsatdi. Bizga tadqiqotlar natijasida ma’lum bo’diki kraxmal yoki natriykarboksimetilselluloza (NaKMS) o’rniga Kraxmal-NaKMS gibridi, montmorillonit va natriygidrokarbonat qo’shilganda gidrogellarning fizik-kimyoviy xususiyatlari ancha yaxshilandi.