A. V. Umarov, G’. I. Muxamedov, X. O. Qo’chqorov // Polimerli kompozit materiallar fizikasi

Granula – munchoqsimon, donador.  
Immobilizatsiya – (lotinchada immobiles – qo‘zg‘almas) 
ya‘ni fiksatsiya (mahkamlash, qotirish) – tashuvchi sirtida 
birikmaning fiksatsiya jarayoni. 

---

267 
Indentor – (inglizchadan indenter yoki indent – bosmoq) 
o‘rganilayotgan materialni siquvda qattiqligini o‘lchash uchun 
asbob elementi. 
Ingibitorlar 
– (lotinchadan inhibeo – to‘xtataman, 
ushlayman ma‘noga ega). Kimyoviy reaksiyalarni sekinlatuvchi 
modda. Faol markazlar yoki faol zarralar ishtirokida kechadigan 
zanjir yoki katalitik reaksiyalar uchun ingibirlash xarakterli 
sanaladi. Ingibitor katalizatorlar faol markazlariga to‘siq bo‘lib 
xizmat qiladi.
Initsiyator (katalizator, qotiruvchi) – to‘yinmagan, poliefir 
smolaning polimerlanish reaksiyasini qo‘zg‘atuvchi modda. 
Izoftal smola – izoftal kislota asosidagi to‘yinmagan poliefir 
smola. Ushbu smola asosida tayyorlangan shishaplastik kam suv 
yutishga, yuqori mexanik xossalarga va kimyoviy barqarorlikka 
ega. 
Kalandr – (fransuzchadan – ―calandre‖, yunonchadan 
―kolibdosvalik‖, g‘o‘la ) - aylanuvchi vallar orasidan polimer 
yoki qog‘ozni uzluksiz tarzda shakllantiruvchi uskuna. 
Kalandrlash – kalandrda materiallarni (mato, qog‘oz, rezina) 
qayta ishlash jarayoni. 
Kislorod indeksi – yonishni saqlab turish uchun zarur 
bo‘lgan kislorodni minimal kontsentratsiyasi.
Klaster – o‘lchami bir nanometr va undan kichikroq zarralar 
uyumi klaster hisoblanadi. Shingil, uyum, to‘plam ma‘nosini 
bildiradi. 
Klubkosimon harakatga to’sqinlik – chigallashgan yoki 
chalkashgan o‘rama holat. 
KMS – (karboksimetiltsellyuloza) – sellyuloza hosilasi, 
undagi 
karboksilmetil 
guruhi 
(-CH
2
-COOH) 
glyukozali 
monomerlarning gidroksil guruhlari birikadi. Kuchsiz kislota, 
rangsiz. 
Koagulyatsiya - (lotinchadan ―coagulatio‖ – birlashish, 
quyiqlashish, yiriklashish) – mayda disperterlangan zarralarning 
o‘lchami yirikroq bo‘lgan agregatlarga birlashishi. 

---

268