Abdulla qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti

Birovga choh qazigan, o’zi tushadi.

Baxtli – saodatli, obro’ – e’tiborli, mol – mulkli kishilarga doim havas bilan boq. Ammo zinhor – bazinhor hasad nazarini tashlama. Chunki hasad shunday dartki, u kishini ich – ichidan yemirib, ado qiladi. Xayolida hasad olovi alanga olgan odam o’zgalarga yomonlik qilishdan ham o’zini tiya olmay qoladi. Lekin ko’pincha bu yomonligi aylanib kelib o’ziga qaytadi. Axir, bobolarimiz “birovga choh qazisang, o’zing tushasan”, deb bejiz aytmaganlarda.

Rivoyat qilishlaricha, qadim zamonda bir boy bo’lib, uning xonadonida tinchlik yo’q ekan. Oila a’zolari bir – biri bilan kelishmas, tez – tez sen – menga borishar, oqibatda turli mojarolar kelib chiqaverar ekan. Ammo qo’shnisi garchi kambag’al bo’lsa ham tinch va osoyishta yashar ekan. Ularga hamma havas qilar, janjaldan boshi chiqmaydigan boy ularga hasad qilar ekan. Boyning bu hasadi bora – bora dushmanlikka aylanibdi. U qo’shnisining tinchligini buzishga ahd qilibdi. Nobakor bir kuni qo’shnisining uzoqroq qishloqqa borishini eshitib qolib, bir kosa holvaytarga zahar qo’shibdi. Keyin uni qo’shnisiga berib debdi:

- Safarga ketayotganingizni eshitdim va qo’shnichilik hurmati uchun holvaytar pishirtirdim. Ochiqqan chog’ingizda tanavul qilarsiz.

Oqko’ngil kambag’al qo’shnisining bu qilmishini muruvvat deb tushunibdi. Yarim yo’lga yetganda suv bo’yida dam olib o’tirgan ikki yigitga ko’zi tushibdi. Yaqinroq borib qarasa ular holvaytar bergan boyning o’g’illari ekan. Yigitlar qo’shnilarini ko’rib:

- Otaxon, rosa ochiqqanmiz, ovqatingiz yo’qmi? – deb so’rab qolishibdi.

Shunda kambag’al ularga:

- Mana bugun otangiz beruvdilar, sizlarga nasib qilgan ekan, - deb holvaytarni ularga beribdi. Yigitlar uni yeyishibdiyu bir zumda jon taslim qilishibdi. Qo’rqib ketgan kambag’al darhol holvaytarning qolgan qismini olib to’g’ri shahar qozisiga uchrab, bor gapni aytibdi. Qozi murdalarni oldirib kelib, boyni ham chaqirtiribdi – da unga pishirig’i va murdalarni ko’rsatibdi. Boy bolalari ustiga o’zini tashlab jon taslim qilibdi.

Alqissa, aziz farzandim, sen hyech qachon birovga hasad qilguvchi bo’lma [14. 189 – 190 b.].

Ushbu rivoyat bo’yicha bahs uyushtirish orqali bolalar ongiga birovga qasd qilish yomon illat ekanligi va uning albatta o’ziga qaytishi mumkinligi singdiriladi. Eng asosiysi ularda bu illatga nisbatan nafrat uyg’onadi.

Bolalarga vazifa bering shunga o’xshash rivoyat va hikoyatlarni to’plasin.