Abdulla Qodiriy O’tkan kunlar yozg‘uchidan

www.ziyouz.com kutubxonasi 49

O’tkan kunlar (roman). Abdulla Qodiriy

— Ikkinchi o‘lturish Ziyo akanikidan ikki kun so‘ng qutidornikida bo‘ldi. Bu majlisda ham o‘sha birinchidagi kishilar edilar. Yolg‘iz Homid yo‘q edi.

— Tag‘in qayerda o‘lturishdingiz?

— Boshqa joyda o‘lturishmadik... Mundan yigirma kundan keyin to‘y bo‘ldi. To‘yda albatta bunday so‘zlar gapurishilmaydir.

— Ikkinchi majlisingizda kim hali, Homid dedingmi, nega yo‘q edi?

— Bilmadim, nega yo‘q edi... Qutidor aytmagan bo‘lsa kerak.
— Qamalg‘uchilar: Otabek, qutidor, Ziyo aka, Rahmat, shundog‘mi?
— Shundog‘, hoji.

— Seni ham qo‘rboshi yigitlari qidirdilar?

— Qidirdilar.
— Akram hoji Andijon ketkan edi. Shuning uchun uni topolmadilar, shundog‘mi?
— Shundog‘.
— Homidni-chi?
— Uni qidirmadilar shekillik... Otabek qamal-g‘andan so‘ng alla qayerda ko‘rgandek bo‘laman.

— Bizga kelin bo‘lmishni, go‘zal, dedingmi?

— Ilohi Otabek salomat qutilsin, muhabbat qo‘yg‘anicha bor...
— Kelinning suluvligi Marg‘ilonda ma’lum ekan-mi?
— Ma’lum ekan, tillarda doston ekan.
— Homid uylangan yigitmi, bildingmi?
— Uylangan. Bizning hujraga kelganda, ikki xotini borlig‘ini o‘z og‘zidan eshitkan edik.
— Homid sizning hujraga nima uchun kelgan edi? — deb so‘radi hoji, — nega buni boya so‘zlamagan eding?

— Esimdan chiqibdir, — deb uzr aytdi Hasan, — Homid Rahmat bilan birga Otabekni Ziyo akanikiga taklif qilg‘ali kelgan edi va biz ularga osh-suv qilib jo‘natqan edik. Ammo ularning unday-bunday so‘zlari bo‘lmag‘an, to‘g‘rilikcha kelib ketkan edilar.

— Yaxshi, o‘sha Homidni sen qanday odam, deb o‘ylaysan?

— Qo‘lansa so‘zlik, ichi qoraroq bir yigit edi, — dedi Hasanali, bir oz borg‘ach so‘radi.
— Otabekning ishini og‘ir, deb o‘ylamassiz?
Hoji javob bermadi. Ul javob bergali ham qo‘rqar edi. Uningcha ish juda nozik,
g‘oyatda qo‘rqunch edi. Chunki, Marg‘ilon zindonida yotguchi qipchoq dushmani bo‘lg‘an Azizbek otalig‘ining o‘g‘li edi. Toshkandning isyon chiqarg‘an bir zamonida Otabekdek bir yigitning Marg‘ilonda qanday gunoh bilan bo‘lsa-bo‘lsin ushlanishi har jihatdan ham mudhish edi.

Ul o‘g‘lining qutilishi yo‘lida har bir mulohaza ko‘chasiga kirib chiqmoqda, ammo har birisidan ham bo‘sh va umidsiz qaytmoqda edi. Eng so‘ng o‘g‘lig‘a hujum qilg‘an bu falokatning tadbiridan aqli ojiz qoldi, miyasi ishlashdan to‘xtadi va shundan so‘ng — «Parvar-digoro, keksaygan kunlarimda dog‘ini ko‘rsatma», dedi va ko‘z yoshlari bilan soqolini yuvdi.

— Hasanali, zinhor uning qamalg‘anini onasi bilmasin.
— Albatta.
Shundan so‘ng otlarini yetaklashib ichkariga kir-dilar.
18. JAR

... Bu kun soat o‘n ikkida Otabek ila qutidorning isyon-chiliq gunohi bilan dorg‘a osilishlarini jarchi shaharga xabarlab yurar va xalq og‘zida Otabeklarning emish-memish hikoyalari edi.