Abu ah ibn Sino 980-yilda Buxoro yaqinidagi Afshona qishlog'ida mahalliy amaldor oilasida dunyoga keldi

Javoblar

1. Samarqandda o'z atrofida to'plangan ta-niqli olimlarning bevosita ishtiroki va yor-damida Mirzo Ulug'bek 1424-1429-yil-larda shahar yaqinidagi Obirahmat anhori bo'yida rasadxona qurdirdi. Hanuzgacha olimlarning qiziqishini uyg'otib kelayotgan bu ulkan imoratning balandligi 31 metr edi.

Binoning ichki sahni sekstant va koridorlar bilan uch qismga ajratilgan. Rasadxona joylashgan bu mavze mahalliy aholi o'rtasida «Naqshijahon» degan nom bilan shuhrat qozongan.

G'iyosiddin Jamshid boshchiligida rasadxonaning asosiy o'lchov asbob-uskunasi — ulkan sekstant o'matilgan. Samarqand sekstanti o'sha davrda Sharqda ma'lum bo'lgan sekstantiarning eng kattasi hisoblangan. Ulug'bek rasadxona qoshida zamonasining boy kutub-xonasini ham tashkil etadi. Bu kutubxonada fanning deyarli hamma sohalariga tegishli qariyb o'n besh ming jild kitob saqlangan.

2. Abu ali ibn Sino 980-yilda Buxoro yaqinidagi Afshona qishlog'ida mahalliy amaldor oilasida dunyoga keldi. Maktabni bitirgach, ustozi Abu Abdullohdan mantiq, fal-safa, riyoziyot va flqh ilmlarini o'rganadi. O'n olti yoshidan boshlab turli fanlar bo'yicha Sharq va G'arb olimlarining ilmiy asarlarini mustaqil o'rgandi. Ayniqsa, u tabobat ilmining qadimgi allomalari Gippokrat va Galen hamda o'rta asr Sharqining buyuk hakimi va mutafakkiri Abu Bakr ar-Roziy (865-925)-ning asarlarini puxta o'rganadi.

Ibn Sino o'n yetti yoshidayoq e'tiborli ha­kim va olim bo'lib yetishadi. U amir Nuh ibn Mansurni davolab tuzatgach, somoniylarning saroy kutubxonasidan foydalanishga ruxsat oladi. Ibn Sino taqdir hukmi bilan Gurganch (Urganch) dagi Xorazm Ma'mun akademiyasi olimlari qatorida ijod qiladi. U 1037-yilda vafot etadi va Hamadonda dafn etiladi.

Ibn Sino 450 dan ortiq, shu jumladan tibbiyotga doir 43 ta asar yozgan. Uning 5 jildlik «Al-qonun fit-tib» («Tib qonunlari») nomli qomusiy asarida kasailiklaraing kelib chiqish sabablari va manbalari, diagnostika, muolaja usullari, dorivor o'simliklar va dori-darmon-larning xususiyatlari, parhez, inson salomatligi uchun jismoniy tar-biyaning ahamiyati kabi tabobatning g'oyat muhim masalalariga alohida e'tibor berilgan. Uning «Al-qonun fit-tib» asari XII asrdayoq lotinchaga tarjima qilinib, to XVII asrgacha Yevropa tabobatida asosiy qoilanma sifatida foydalanilgan

3. VI asr o'rtalarida Oltoy va Janubiy Sibirda yashagan turkiy qabilalarni birlashtir-gan yangi davlat vujudga keldi. Bu davlat tarixga Turk xoqonligi nomi bilan kirgan. Uning asoschisi Bumin edi. 552-yilda Bumin «xoqon» deb e'lon q Hindi.

Oltoy xoqonlikning markazi qilib belgilanadi. Turklarning g'arbga tomon yurishlariga Istami boshchilik qiladi. Unga «Yabg'u xoqon» degan unvon beriladi. Tez orada Yettisuv va Sharqiy Turkistonga tu-tashgan yurtlarda yashovchi turkiy qabilalar bo'ysundiriladi. 555-yil-dayoq turklar Sirdaryo va Orol dengizi bo'ylarigacha cho'zilgan keng o'lkalarni egallaydilar. Xoqonlik chegarasi Eftallar davlati hududlariga borib yondoshadi.

558-yilda turklar Yoyiq (Ural) valtil (Volga) bo'ylarini zabt etadi. 575-576-yillarda Shimoliy Kavkazning bepoyon yerlarini egallab, Qrim yarimoroliga kirib boradilar. Bunday qulay vaziyatdan foy-dalangan sosoniylar Toxariston va Chag'oniyonni eftallardan tortib oladilar.