Abu ah ibn Sino 980-yilda Buxoro yaqinidagi Afshona qishlog'ida mahalliy amaldor oilasida dunyoga keldi

3. Xorazm hududida jami 20 ga yaqin o'zbek qabilasi istiqomat qilar edi. Ular orasida go ng irot, mang it, nayman, qipcnoq va qiyot qabilalari ko'p sonli va eng kuchli qabilalar boigan. Shayboniyxon bosqini arafasida Xorazm temuriy Sulton Husayn Boyqaro boshliq Xuroson davlati tasarrufida edi. Xo-razmda qo'ng'irot qabilasidan chiqqan Chin So'fi hokim edi. U rasman Husayn Boyqaro noyibi hisoblanardi.

1505-yili Shayboniyxon, 1510-yilda esa Eron hukmdori shoh Ismoil Xorazmni bosib oldilar. Biroq shoh Ismoilning hukmronligi uzoqqa bormadi. Vazir shahri qozisi Umar qozi yetakchiligida safaviylar hukmronligiga qarshi harakat boshlanadi.

Xorazmning mo'tabar zotlari mamlakat taxtiga Shaybon avlodlaridan Berka Sultonning o'g'li Elbarsxonni o'tqizishga qaror qildilar. U bu davrda Dashti Qipchoqda edi. Berka Sultonning xonadoni Shayboniyxon xonadoni bilan garchand bir shajaradan bo'lsa-da, ular o'zaro dushmanlik munosabatida edilar. 1480-yilda o'zaro toj-u taxt uchun kurashda Muhammad Shayboniyxon tomonidan o'z bobokaloni Shaybonxon avlodiga mansub Berka Sultonning o'ldirilganligi buning sabablaridan biri edi.

Xorazmning erksevar xalqi Elbarsxon yetakchiligida 1511— 1512-yillarda Eron qo'shinlarini mamlakatdan butunlay quvib chiqarishga muvaffaq bo'ldi. Shu tariqa 1511-yilda Xorazm mustaqilligi tiklandi va bu davlat endi Xiva xonligi deb atala boshlandi. Bu davlat asoschisi ham shayboniylar vakillari bo'ldi. Xiva xonligida shayboniylar hukmronligi 1770-yilgacha davom etdi.

Elbarsxon davrida mamlakat poytaxti Vazir shahridan Urganch shahriga ko'chirildi. Elbarsxon Vazir shahrini Eron qo'shinlaridan ozod etgach, bu g'alaba sharafiga o'z o'g'illari nomiga „g'ozi" laqabini qo'shib aytishni buyurgan.

4. Davlar asosan Мarkaziy Osiyo hududida joylashgan .uning chegaralari janubda Hirotdan Mashhadgacha, shimolda Orol dengizigacha,Kaspiy dengizidan Orol dengizigacha yetdi.Davlat tarkibida Movarounnahr va Xuroson kirgan.

5. XIV-XV asr;arda Muvarounnaxrda markazlashgan kuchli davlatlar paydo bo’ldi Bu davrda Amir temur va temuyislar sulalasi siyosat maydoniga kirib keldi.Amir Temur saltanatida davlat boshqaruvi ikki idora- dargoh va vazirlik orqali boshqarilgan.Ijroiya hokimiyat- devonbegi boshqargan. A. Temur va Temuriylar davrida Samarqand va uning atrofidagi hududlarni obodonlashtirishga alohida e`tibor berdi. Mavarouunahr shaharlari va poytaxti Samarqandda savdo va hunarmandlik g`oyatda rivojlandi.Bu davrda Xitoy va Hindiston O`rta Osiyo orqali yaqin Sharq va Yevropa mamlakatlariga boradigan xalqaro savdo yo`li- Buyuk ipak yo`lida savdo karvonlari qatnovi xavfsizligini ta`minlash bo`yicha muhim chora- tadbirlar ko`rganlar. Sharq va Garb o`rtasida savdo aloqalari kengayadi.

Ular markazlashgan davlat barpo etib ,aholi hayotini yaxshilashga, mamlakatni obod etishga harakat qildilar. Budavrda Muvarounnahrda ilm-fan ,madaniyat gullab-yashnadi vahaqli ravish da budavr uyg’onish davri deb nomlandi. Bu davda Mirzo Ulug’bek, Ali Qushi, Alisher Navoiy, Husayn Boy qaro ,Mirak Naqqosh, Kamoliddin Behzod, Bobur kazi o’z davrining yetuk kishilari yetishib chiqishdi.Bu davda xandasa, iulmi nujum ,adabiyot,falakkiyotshunoslik kabi fan va sohalar rivojlandi .Bunda yaratilgan shart- sharolitlar shun da bo’lihiga asos bo;ldi. Bu davr haqli ravishda Vatanimiz tarixida oltin harflar bilan yozildi .Ulug`bek farmoni bilan 1417- yilda Buxoroda, 1417-1420 yillarda Samarqanda, 1433-yil G`ijduvonda madrasalar qat ko`targan.