Abu rayhon beruniy nomidagi toshkent davlat texnika universiteti «bosim ostida payvandlash»

7.3-rasm. Chokli payvandlashdagi kuch va tok siklogrammalari 
. 
7.3. Uchma-uch payvandlash rejimi 
1. Qarshilik bilan payvandlashda sifatli birikma hosil bo‘lishi 
uchun asosiy e'tibor uchlar va detallarning bir tekis qizishiga 
hamda oksid pardalarining yemirilishi va yo‘qotilishini eng ko‘p 
darajada ta’minlovchi metalning bir tekis deformatsiyalanishiga 
qaratiladi. Rejimning asosiy parametrlari payvandlash toki I
pay

---

64
yoki tokning zichligi j, tokning oqish vaqti t
pay
, boshlang‘ich siqish 
kuchi F
b
hamda cho‘ktirish kuchi F
cho‘k
(mos ravishda 
boshlang‘ich bosim P
b
va cho‘kish bosimi P
cho‘k
), payvandlash 
paytida detallarning qisqarishi Δ
pay
, o‘rnatish uzunligi l dir. 
j va t
pay
ni aniqlash uchun empirik formuladan foydalaniladi: 
3
10

 k
t
j
pay
, 
bunda k – po‘latlar uchun 8 – 10, aluminiy uchun 20, mis 
uchun 27ga teng koeffitsient. 
j haddan tashqari katta bo‘lganda chayqalib to‘kilish yuz 
berish mumkin. t
pay
ning kamayishi detallning kesimi bo‘yicha 
qizishi notekis bo‘lishiga olib keladi, ortish esa oksidlanish 
jarayonlari kuchayishiga olib keladi. P
b
kichik bo‘lsa, detallarning 
qizishi osonlashadi, ammo sachrashlar yuz berishi va detallar 
uchlarining oksidlanishi kuchayishi mumkin. P
cho‘k
ning ortishi 
detallarning plastik deformatsiyasini oshiradi, oksidlarning 
yemirilish va yuzaning yangilanish jarayonlarini faollashadi. 
Kam legirlangan po‘latlarni payvandlashda esa 100–150 MPa 
bo‘ladi.
Ixcham kesimlarni payvandlashda eng kichik o‘rnatish 
uzunligi l odatda payvandlanadigan detallraning diametriga yoki 
uch-to‘rt baravar qalinligiga teng bo‘ladi. l ning oshishi 
detallarning qiyshayishiga, turg‘unligi yo‘qolishiga olib kelish 
mumkin. l ning qiymati kichik bo‘lganda payvandlash joyiga 
issiqlikning elektrodlarga o‘tib ketishi kuchli ta’sir qiladi.