Abulqosimov h. P., Muminov n. G

Xufyona iqtisodiyotning asosiy funksiyalari 

---

2) “ijtimoiy amortizator” – nomaqbul ijtimoiy qarama-
qarshiliklarni yumshatish (xususan, norasmiy bandlik kam 
ta’minlanganlarning moddiy holatini yengillashtiradi); 
3) “ichiga o‘rnatilgan stabilizator” – xufyona iqtisodiyot o‘zining 
resurslari bilan rasmiy iqtisodiyotni ta’minlab turishi (noramiy 
daromadlardan rasmiy sektorda tovar va xizmatlarni sotib olish uchun 
foydalaniladi, aylantirib, poklab olingan jinoyatchilik kapitali soliqqa 
tortiladi va h.k).
20
Umuman olganda, xufyona iqtisodiyotning jamiyatga ta’siri 
ijobiydan ko‘ra ko‘proq salbiydir. Xufyona iqtisodiyotning 
“ikkinchi” va “qora” turlari eng katta zarar keltiradi. Bir tomondan, 
jamiyat daromadlari nisbatan kam sonli imtiyozli guruhlar 
(byurokratlar, mafiya) foydasiga noijtimoiy qayta taqsimlash qayta 
taqsimlanadi. Ikkinchi tomondan, iqtisodiyotning markazlashgan 
boshqaruv tizimi buziladi: qo‘shib yozishlar hukumatda yanglish 
farovonlik hissini vujudga keltiradi, aslida esa chuqur islohotlar 
zarurdir; “yashirin” bandlik hukumatning yangi ish o‘rinlarini 
yaratish bo‘yicha harakatlari ishsizlikni kamaytirishga olib kelishiga 
yo‘l qo‘ymaydi, ammo budjet taqchilligini oshiradi va h.k. Xufyona 
iqtisodiyotning har qanday shaklini rivojlanishi xo‘jalik etikasiga 
putur yetkazadi. Agar bu tendensiyalar juda chuqurlashib ketsa, 
insonlar umumqabul qilingan “o‘yin qoidalari” to‘g‘risidagi 
tushunchani yo‘qota boshlashadi, “hamma narsa mumkin” shiori 
ostida yashay boshlashadi, natijada jamiyat tartibsizlikka va 
beqarorlikka yuz tutadi. 
Xufyona iqtisodiyotning ijobiy va salbiy samaralarining nisbati 
uning miqyosiga bog‘liq bo‘ladi (1.4.2-rasm) 
20
Qarang: Cassel D., Cichy U. The Shadow Economy and Economic Policy in East 
and West: A Comparative System Approach // The Unofficial Economy. Consequences 
and Perspectives in Different Economic Systems / Ed.By S. Alessandrini and B. 
Dallago.Gower, 1987. P. 140-141. 
velichina v % ot 
VVP) 

---