Abuzalova M

 
Adabiyotlar: 
1.Aхманова O.С. Фонология. Москва, 1954. 
2.Трубецкой Н.С. Oсновы фонологии . Moсква , 1960 . 
3.Баскаков  A.,  Содиқов  A.,  Aбдуазизов  A.  Умумий  тилшунослик. 
Tошкент, 1979 . 
 
Mavzu: Tovush ifodasi. Transkripsiya 
 
Reja: 
1. Tovush ifodasi haqida. 
2.  Transkripsiya  –  nutq  tovushlarining  barcha  xususiyatlarini  yozuvda  aniq 
ifodalash vositasi. 
3. Transkripsiya tamoyillari to`g`risida. 
4. Ba‟zi diakritik belgilarning vazifasi va ahamiyati. 
5. Fonetik va fonologik transkripsiya. 
 
Mavzu bo`yicha tayanch tushunchalar: 
 
Nutq  tovushlarining  ifodasi  sifatida:  harf,  fonema,  transkripsiya; 
transkripsiyaning  asosiy  tamoyillari,  transkripsion  belgilar  va  alifbo,  diakritik 
belgilar, 
fonetik 
transkripsiya, 
fonologik 
transkripsiya, 
grafematik  
transkripsiya.   
 
 
Havoning  to`lqinlanishidan  tovush  paydo  bo`ladi.  Tevarak-  atrofimizdagi 
tovushlar  (bir  predmet  ikkinchi  bir  predmetga  urilganda,  tekkanda  chiqadigan 
tovushlar;  shamolning  ovozi,  mashinaning  g`izzillashi  kabi)  mexanik    tovushlar 
hisoblanadi. Sizga ma‟lumki, tovushlarni fizika fani o`rganadi.  
 
Nutq tovushlari ulardan farq qilib, o`pkadan chiqqan havo oqimining tovush 
paychalarini  tebratib  o`tishi,  nutq  uzvlarining  talaffuz  jarayonidagi  faoliyati 
natijasida  vujudga  keladi.  Nutq  tovushlarining  tabiatdagi  boshqa    tovushlardan 
asosiy  farqi  ularning    kishilar  o`rtasidagi  nutqiy  aloqa  qilish  vositasining  eng 
kichik,  asosiy  tarkibiy  qismi  ekanligidadir.  Demak,  nutq  tovushlari  ijtimoiy 
qimmatga ega ekanligi bilan ahamiyatlidir. 
 
Nutq  tovushlarining,  asosan,  uch  xil  ifodasi  mavjud  bo`lib,  bular  harf,