Abyssal-abissal

SFYEROLITЫ — SPHYEROLITES SfYerolitlar — ignasimon kristall agregatlardan iborat radial-nursimon Tuzilishga.ega sbssachalardan iborat. Magmatikva cho’kindi t. j. larida uchraydi. S. larning m-l tarkibi va sajmi turlicha. Nordon lavalar kotayotganda uning shishasimon massasidan konsolidaqiya yuli bilan hosil bo‘ladi. Bundan tashhari, seolitlar m , kvars va boshqa m-llarning ikkilamchi ajralishi natijasida qattits
jinslarning bo’shliqlarida sam
shakllanishi mumkin. Cho’kindi jinslarda harbonat l i,-marganets-temirli,
fosfatli, xalsedonli va b. S. lar
uchraydi. Nordon lavadagi S. lar ko‘pincha shishasimon va kaliyli dala
shpatidan tashkil topadi. Ignasimonradial va konsentrik Tuzilishga ega. SfYeroliti bor lava sfYerolitly lava, deb yuritiladi. Bunday lavalar O‘zbekistonning Ko‘rama Tog‘laridagi kechki pYerm davri jinslarida uchraydi.

SFYEROLOIDЫ — SPHYEROLOIDS SfYeroloidlar nordon lavalardagi soqsasimon matssulotlar. MDX; da va chet ellarda uchraydi. SfYerolitlardan farsi shundaki, ular radial-shu’lasimon Tuzilishga ega emas. Diametrining qattakichikligi bir necha santimetrdan
70—80 sm gacha etadi. Asosiy massasi felzit, mikropoykilit ichki to‘zi-
' lishli liparitdan tashkil topgan.
Xosil bo‘lishi turrisida bir sancha
fikrlar mavjud. Ko‘pchilik olimlarning ta’kidlashicha, S. lar subaYeral
sharoitda hosil bo‘lib,'magma likvaqiyasi bilan bevosita boglitsdir. O‘zbekistonda CHotsol tog‘laridagi liparit jinslarida uchraydi.

SXEMA ADSORBSIY — SCHEME ADSORPTION Adsorbqiya sxemasi — optik indiqatrisa uchlari yoruglik nurlarining . tebranishida
spektrining x,ar xil qismini yutishdagi kristallar nisbiy imkoniyatini
belgilaydigan shartli ifoda.

TANTAL — TANTALUM Tantal Mendeleev davriy sistemasining V guruchiga mansub kimyoviy element. At. n. 73, at. or. 180, 948. T. ni1802 yilda\shved kimyogari A. EksbYerg kashf kilgan. Olim lar T. oksidining xislotalarda Yerimasligini ko’rsatish maqsadida bu elementga yunoy afsonasining abadiy tashnalikka matskum
silingan satsramoni — Tantal nomimini quyishgan. Metall T. ni ilk bor
nemis kimyogari V. Bolton 1903 yilda ochgan. T. Yer pustining og’irlik
ji^atndan 2,5-YU -1 ni tashkil qiladi. Tabiatda doim niobiy bilan birgalikda uchraydi; biroz ko’qimtir kulrang metall; suyuslanish harrrati 2996 ° S; saynash harorati 5300 °S .
Kimyoviy jiqatdan juda mustatskam,
asl metallardan keyin birinchi o‘rinda turadch. U zanglamaydi. Elektrotexnikada, kimyo mashinasozligida, yadro enYergetikasida, tibbiyot asboblari tayyorlashda, metallurgiyada maxsus pulat ishlab chiqarishda, shuningdek boshqa soqalarda keig qo‘llaniladi.