Abyssal-abissal

ГОРЫ — MOUNTAINS TOG‘LAR — dengiz sathidan baland, quruqlikdan tekislikka nisbatan qisqa masofada keskin ko‘tarilgan Yer yuzasining balandlik qismi. T. larning tashqi ko‘rinishi yoysimon uzoq masofalarga (bir necha ming km) cho‘zilgan bo‘ladi. J an. Amerikadagi And tog‘i 9900 km va tik qoya va baland cho’qilar (Dimoloyda Jamolungma chutssisi 8848 m, Pomiri d a Kommunizm chuqqisi 7495 m ) hal qiladi. T. lar orasida har xil cho‘kmalar mavjud. T. lar hozirgi vaqtda quyidagicha bo‘linadi: tog‘lik mintaka, tog‘lik o‘lka, T. tizmalari va T. zanjirlari. T. larni har xil guruxlarga ajratishda yosh T. ko‘tarilish (neotektonika) jarayonini hisobga olib, ular bulakli, yaxlit va burmali xillarga ajratiladi, T. Yer pustining harakatchan mintakalarida burmalanish jarayoni natijasida hosil bo‘ladi. T. deb mutloq balandligi 1000 m. dan yuqori bo‘lgan balandliklarga aytiladi. Gipsografik chiziqqa quruqlikning o‘rtacha balandlikdan (875 m) yukori bo‘lgan joylari kiritiladi. T. lar yoshi haqida asosan ikki xil fikr bor: 1. T. lar yoshini geologik va morfologik Tuzilishiga qarab aniqlash. Bunda T. larni birlamchi geosinklinal holatdan burmalanib (Baykal, Kaledon, Gersin va Alp) ko‘tarilgan vaqti bilan hisoblash va relefning hosil bo‘lish tarixini aniqlashda T. lar morfologiyasining nisbatan yosh qariligi aniqlanadi. 2. hozirgi zamon tog‘larining yoshi yangi tektonik harakatlar yoshi bilan aniqlanadi.

ГРАБЕН — GRABEN GRABEN ( chuqurlik)— Yer po‘stining, ko‘tarilgan qismlariga nisbatan chukkan va yoriqlar bilan chegaralangan qismi. Odatda G. lar yirik gumbaz ko‘tarilmalari markazida joylashib, ular Tuzilishini murakkablashtiradi.Hozirgi zamon ko‘pchilik tadqitqotchilarning fikriga ko‘ra, G. vujudga kelishining asosiy sababi ko‘tarilma gumbazlar shakllanayotgan vaqtda cho‘ziluvchan kuchlarning hosil bo‘lishidadir. Riftogenez ham G. hosil bo‘lishida qatta ahamiyatga ega. G. shaklan cho‘ziq, uzunligi bir necha yuz km, eni o‘nlab km. ga "teng. G. yig‘indisi rift mintaqalarni tashkil qiladi. Ba’zi G. lar markazida ko‘llar uchraydi. (Baykal,Sharkiy Afrika G.) yoki daryolar tomonidan emirilgan (Reyn G.) cho‘kmalar tariqasida ifodalangan.