Адабиёти бадеӣ ва фарқи он аз навъҳои дигари санъат мавзӯъ: адабиёт 7

ТАРҶЕОТ
АДАБИЁТ 7
ЖАНРҲОИ ЛИРИКӢ
Қасида - маънии азм, қасд, ният карданро дорад. Шакли қофиябандии он ба ғазал монанд буда, ҳаҷми он бамаротиб аз ғазал зиёд аст. Нахустин устодони қасидасарои адабиёти форсу тоҷик Одамушшуаро Рӯдакӣ, Унсурӣ, Манучеҳрӣ, Фаррухӣ ва дигарон буданд.
Сохти қасида тартиби муайяне дошта, аз панҷ қисм иборат аст: насиб ё ташбиб (тағаззул), гурезгоҳ, таъриф (мадҳ), мақсад ё маталб, хотима. Ин жанри лирикӣ аз ҷиҳати қонунияти устухонбандӣ ду навъ мешавад: қасидаи муқтазаб ва қасидаи мукаммал.
Қасидаеро, ки ташбиб (насиб) надорад ва бевосита аз мадҳу ситоиш сар мешавад, қасидаи маҳдуд ё қасидаи муқтазаб (буридашуда) мегӯянд. Қасидаҳое низ ҳастанд, ки тамоми мисраъҳои онҳо ҳамқофия мебошанд ва онҳоро қасидаҳои тамомматлаъ мегӯянд. Намунаи шеъри тамомматлаъ дар адабиёти пешазисломӣ манзумаи «Суруди оташкадаи Каркӯй» аст.
Аз рӯйи мавзӯъҳои марказиашон қасидаҳоро ба чунин намудҳо ҷудо кардан мумкин аст:
ҚАСИДА
АДАБИЁТ 7
ЖАНРҲОИ ЛИРИКӢ
Намудҳои қасида
Хамрия
Мадҳия
Марсия
Хазония
Баҳория
Ҳолия
Ҳабсия
Шиквоия
Ҳаҷвия
Фахрия
?
АДАБИЁТ 7
ЖАНРҲОИ ЛИРИКӢ
Шаҳрошӯб мисли дигар жанрҳои адабӣ мустақил нест, балки он ҳамчун истилоҳи адабӣ қабул гардида, дар қолаби бисёр жанрҳои лирикӣ, чун қитъа, фард, ғазал ва ғайра эҷод мешавад. Дар адабиёти форсу тоҷик ашъори шаҳрошӯб аз нимаи дуюми асри ХI маълум аст. Нахустин шеъри форсу тоҷик ба унвони шаҳрошӯб 92 қитъаи Масъуди Саъди Салмон «дар васфи санъатгарон ва пешаварон» аст.
Маснавии «Корномаи Балх»-и Саноии Ғазнавӣ дар шакли шаҳрошӯб эҷод гардидааст. Намунаи барҷастаи шаҳрошӯб «Шаҳрошӯб»-и Сайидои Насафӣ мебошад.
ШАҲРОШӮБ
Достони лирикӣ дар адабиёти асрҳои миёна ба шакли маснавӣ ба вуҷуд омадааст. Он калонтарин жанри лирикӣ буда, таассуроти комил ва андешаҳои зиёди лирикиро дар бар мегирад.