Adabiy tur, termin, tahrir va muharrirlik

betonqolip, hovon.
2.Kosibchilikka oid terminlar: ulton, poshna, so'zan, bigiz, 
shon, qolip, rezgi.
3. M e’morchilikka oid terminlar: muqarnas, sharafa. guldasta, 
toq, ravoq.
4.Kulolchilikka oid terminlar: sopol, charx, koshin, angob, 
gulbuta, xumdon.
5 .Kashtachilikka oid terminlar: jiyak, iroqi, popop. yo'rm a.
4-§. Ilm iy te rm in la r
M a’lumki, o ‘zbek xalqining fani, san’ati va adabiyoti uzoq 
tarixga ega. Abu Rayhon Beruniy, Ibn Sino, U lug‘bek, Alisher 
Navoiy asarlarida arabeha so‘z - terminlar ko‘pgina uchraydi. 
Zero, arab tili ilmiy til vazifasini o ‘tagan. Masalan, atjabr, 
muqobala, burj, rasadxona, riyoziyot, handasa va boshqalar; aruz, 
ruboiy, muxammas, musaddas, hadis, risola, rivoya va h. Vaqt 
o ‘tishi bilan Sharq ilmi o ‘rnini G ‘arb ilmi ola boshladi. Shunga 
muvofiq, XIX asr ikkinchi yarmidan boshlab o'zbek ilmiy tiliga 
ko‘plab lotin, yunon, fransuz, ingliz va boshqa tillardan terminlar 
o ‘zlashtirila boshlandi. Bular, asosan, falsafa, tilshunoslik hamda 
deyarli barcha tabiiy fanlarga oid edi. Adabiy nutqimizda b a’zan 
ayni bir tushunchani ifoda etuvchi ikki, uch tilga oid terminlar 
yonma-yon q o ila n a boshladi. Masalan, nerv, asab, inqilob, 
revolyutsiya, doston, epos, afsona, m if va boshqalar. Natijada, 
o ‘zbek tili lu g ‘at tarkibi terminlar bilan jadal boyiy boshladi. Bunga 
misollar keltiramiz.
1.Falsafiy terminlar: subyekt, obyekt, predikat, materiya,
kategoriya, substanta, ideal, atribut, idea.
2. Tilshunoslik 
terminlari: 
pragmatika, 
semema, 
serna, 
valentlik, fonem a, morfema, 
implitsit, 
eksplitsit, 
evfemizm, 
disfemizm, kontakt, distant, sinkopa, proteza, epinteza, eliziya, 
adektiva tsiya, subs tan tiva tsiva.
29

---

3.Adabiyot terminlari: esse, realizm, romantizm, lirika, 
sarbast, inversiya, ritm, intonatsiya, o q s h e ’r, janr.
4.Tarixshunoslik terminlari: era, milodiy, imperiya, epoxa, 
formatsiya, kapitalizm, antik, qabila, u ru g ‘, elat, millat.
5.Fizikaga oid terminlar: zaryad, kuchlanish, anod, optika, 
qarshilik, quvvat, transfonnator, akkumulyator, richag, lyuks, volt, 
megavatt. tranzistor, elektrod.
6. Matematikaga oid terminlar: tenglama, form ula, ildiz, 
maxraj, surat, kub, kvadrat, difjerensial, integral, kvintillion, 
sekstillion. plyus, minus.
7.Fiziologiyaga oid tenninlar: glanda, miya, ilik, xaramag'iz, 
nutq organ i, nerv tuguni, halqum, adashgan nerv, bronx, traxeya, 
qalqonsimon, tog'ay, diafragma, inspiratsiya, ekspiratsiya.
8.Harbiy terminlar: leytenot, kapitan, mayor, polkovnik, okop, 
dot, dzot, harbiy operatsiya, aylanma mudofaa, qurshovni vorib 
о 'tish, diversant, taktika, strategiya, asosiy yo ‘nalish, zarba, 
chekinish, motorlashgan qism, havo hujumi, bombardimon.
9..lurnalistikaga 
oid 
terminlar: 
informatsiya, 
korrespondensiya, intervyu, eksklyuziv intervyu, matbuot xizmati, 
brifing, press reliz, ommaviy axborot vositasi, davriy nashr, 
axborot globallashuvi, axborot maydoni, axboriy xuruj, matniy 
muloqot, 
verbal, 
auditoriya, jurnalist surushtiruvi, 
shou, 
korrespondent, respondent, lid, moderator.
10. Noshirlik 
ishiga 
oid 
terminlar: 
matn, 
kursiv, 
razryad, interval, abzas, muqova, titul, shmus titul, annotatsiya,