Adabiyotlar rshyxati


Download 0.73 Mb.
bet90/93
Sana21.04.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1369888
TuriСеминар
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   93
Bog'liq
umum.psix

Мунозарали савол. Ижодий хаёл ыандай вужудга келади?


Эслаб ыолинг! Ижодий хаёл, ыайта тикловчи хаёлдан фары ыилган ъолда, оригинал ва ыимматли моддий маъсулотларда амалга ошириладиган янги образларнинг яратилишини таыозо ыилади. Меънатда пайдо бщлган ижодий хаёл эътиёжларини ыондириш йщлини излашда яыыол тасаввурлар билан актив ва маысадга мувофиы иш тутадиган техник, бадиий ва исталган бошыа ижодиётнинг ажралмас томони бщлиб ыолади.
Инсон шахсининг ыиммати кщп жиъатдан унинг структурасида хаёлнинг ыайси тури устунлигига боьлиыдир. Агар щсмирлар ва ёшларда конкрет фаолиятларда амалга ошириладиган ижодий хаёллари пассив, ыуруы хаёлпарастликдан устунлик ыилса, бу шахснинг тараыыиёт даражаси юксакроы эканлигидан далолат беради.
Киши фаолиятида хаёлнинг бажарадиган вазифаси аниылаб олингач, фантазия тарзининг ва синтетик яратилишини амалга оширадиган жараёнлар характери ыараб чиыилиши ва уларнинг структуралари аниыланиши лозим.
Одамга амалий ва ижодий фаолиятларда йщл кщрсатувчи фантазия турлари ыандай пайдо бщлади ъамда уларнинг тузилиши ыандай? Хаёл жараёнлари, идрок, хотира ва тафаккур жараёнлари каби аналитик-синтетик, характерга эгадир. Таълил идрок ва хотирадаёы объектнинг айрим умумий, муъим белгиларини ажратиш ва саылаш ъамда муъим бщлмаган белгиларидан четлашиш имкониятини беради. Бу таълил синтез билан, яъни щзига яраша эталон ъосил ыилиш билан тугалланади. Ана шундай эталон ёрдами билан бутунлай щзгартириб юборилганда ъам номаълум щхшашлик доирасидан четга чиымайдиган объектларни билиш амалга оширилади. Таълил ва синтез хаёлда бошыача йщналишга эга бщлиб, образлар билан ыилинадиган фаол жараёнларда бошыа тенденцияларни топиб, очиб беради.
Ёдда тутинг! Хотиранинг асосий тенденцияси образларни ыайта тиклаб, эталонга максимал яыинлаштиришда, яъни илгари ъаётда бщлган, идрок ыилинган, тушунилган, англанган иш-ъаракат ёки объектни оыибат натижада аниы нусхасига яыинлаштиришдан иборатдир. Хаёлнинг асосий тенденцияси оыибат натижада мутлаыо янги, шу пайтгача ъосил ыилинмаган вазият моделини ъосил ыилишни таъминлайдиган тасаввурларни (тимсолларни) ыайта тузишдан иборатдир. Ъар иккала тенденция ъам нисбий характерга эгадир: биз щз танишимизни, гарчи унинг белгилари, кийимлари, ъатто овози сезиларли даражада щзгариб кетган бщлишига ыарамай, жуда кщп йиллардан сщнг ъам та­ниб оламиз. Фантазия яратган ъар ыандан янги образда эсыилик, илгаридан маълум бщлган белгилар кщриниб туради.
Хаёлни унинг механизмлари жиъатидан таърифларканмиз, шуни таъкидлаб щтиш керакки, хаёлнинг моъияти тасаввурлар­ни ыайта тузиш жараёнидан ва щзимиздаги мавжуд образлар асосида янги образлар яратишдан иборатдир. Хаёл, фантазия реал намоёнликни янги, кутилмаган ъамда одатдан щзгача ыщшилиш ва боьланишларда акс эттиришдан иборатдир. Агар ъатто ыандайдир мутлаыо ьаройиб нарсани щйлаб чиыариб, унга синчиклаб ыараганимизда у нарсанинг барча элементлари—ъаётдан, щтмиш тажрибадан олинганлиги, булар ижодий фантазиянинг бирон босыичидаги каби, беъисоб фактларнинг олдиндан щйлаб ёки щйланмасдан ыилинган таълилнинг натижаларн бщлиб чиыади.



Download 0.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   85   86   87   88   89   90   91   92   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling