Adabiyotlar rshyxati


Download 0.73 Mb.
bet85/93
Sana21.04.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1369888
TuriСеминар
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   93
Bog'liq
umum.psix

Мунозарали савол. Муаммоли вазият ыандай вужудга келади?

Ёдда тутинг! Муаммоли вазият субъект билан объектнинг щзаро таъсир этишини ифодалаб, субъектга масалани хал ыилишни, то шу давргача унга номаълум бщлган билимларни ва аылий фаолият усулларини аниылашни талаб ыиладиган психик ъолат сифатида гавдаланади. Муаммоли вазият структураси инсоннинг интеллектуал фаолиятини муайян маысадга йщналтирувчи билиш эътиёжидан, оыибат натижада эгаллаш зарур бщлган номаълум билимлар, аылий ъаракат воситалари ва усулларидан ъамда потенционал резервлар тарздаги психик ыщзьовчилардан иборатдир.


А. М. Матюшкин назариясига биноан муаммоли вазиятда уни хал ыилиш учун унда изланадиган номаълум­лик, янгилик, ноаниылик, изланувчида эса ыидириб топа билиш имконияти, шунингдек янги билимларни щзлаштиришга нисбатан эътиёж мавжуд бщлиши зарур. Нарса ва ъодисаларни чуыур анализ ыилиш топшириы ёки объектни ъар томонлама мустаыил мулоъаза ыилиш ва у тщьрисида фикр юритишга асосланади.

М унозарали савол. Муаммоли вазиятнинг ыандай муъим томонлари бор?

Эътибор ыилинг! Муаммоли вазият щз ичига ыуйидаги муъим томонларни ыамраб олиши мумкин, гохо уларни босыичлар деб юритиш ыабул ыилинган. Биринчидан, муаммо ыщйилишини инсон тушуниб етиши, яъни топшириы ифодаланишини англаши. Иккинчидан муаммони хал этишга ёрдам берувчи восита, усул, йщл, аылий ъаракатларни инсоннинг щзи излаб топиши ва уларни маълум системага солиши. Учинчидан, инсон муаммони хал этиш учун сараланган усулларни аввалги усуллардан ажратиши, яъни уларнинг салбий томонларини олиб ташлаб, ыолганларидан щз щрнида ва тщьри фойдаланиши. Тщртинчидан, инсон муаммо ечимининг тщьрилигига ишонч ъосил ыилиши учун таныидий нуытаи назарда текшириб чиыиши кабилар.

Ажратиб кщрсатилган босыичлар шартли характерга эга бщлиб, кишиларнинг фикр юритишида алоыида ажралиб турмасдан, ыисыа даыиыалар оралиьида щтиб кетиши мумкин. Шунинг учун жуда зийраклик билан уларни англаб олишга ъаракат ыилиш керак.

Агар инсон нерв системасида сусткашлик хусусияти мавжуд бщлса, у ъолда муаммо аста-секин хал этилади. Муаммо моъиятини англаш муддати узоыыа чщзилади. Демак ваытдан ютыазиш оыибатида муаммони щз муддатида ечиш мумкин бщлмай ыолади. Шунинг учун масала моъиятини тушуниш борасида инсоннинг индивидуал хусусиятларига эътибор бериш маысадга мувофиыдир. Нерв системаси актив хусусиятга эга бщлган инсон маса­ла моъиятини тез тушуниб етади. Бинобарин, инсон топшириыни ыисыа ваыт ичида тез суръат билан нихоясига етказади. Бунинг эвазига муаммо ечимини осонлаштирувчи омилларни, яъни восита, усул, йщл-йщриы ва аылий иш-ъаракатни излаш, системага солиш жараёни муваффаыиятли якунланади. Ыщйилган муаммони тщьри хал ыилиш борасида ажратилган восита ролини бажарувчи усулларни (оригинал бщлса яна ъам яхши), аввал ыщлланилган усулларнинг салбий томонларидан ажрата олиш, аниылай билиш ва улардан щринли ъамда тщьри фойдаланиш муъим щрин эгаллайди. Бунинг туб маъноси шуки, шаблон типига айланиб кетган воситалардан ъамиша ыочиш лозим, акс ъолда унинг салбий таъсири ёмон оыибатларга, натижаларга олиб келиши мумкин. Шунинг учун инсонни ъамма нарсадан оыилона фойдаланишга щргатиб бориш маысадга мувофиыдир. Щыитишда ъосил бщлган кщникма ва малакаларни кщр-кщрона ыщллашдан саыланиш шарт. Акс ъолда интерференция ъодисаси юз беради.


Download 0.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling