Adabiyotlar rshyxati


М унозарали савол. Интерференция нима?


Download 0.73 Mb.
bet86/93
Sana21.04.2023
Hajmi0.73 Mb.
#1369888
TuriСеминар
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   93
Bog'liq
umum.psix

М унозарали савол. Интерференция нима?

Ёдда тутинг! Интер­ференция деб, шаклланган малакаларни янги шароитга нотщьри ыщллаш натижасида салбий таъсир этиш ъодисаси тушунилади. Бунинг асосий сабаби таркиб топтирилган кщникма ва малакаларнинг нотщьри кщчишидир. Кщчиш ъодисаси деганда щрганилган восита, усул ва бошыа жараёнларни янги шароитда ыщллай олиш ъодисаси тушунилади.

Кишилар олдига вазифа ыуйилаётганда унинг ыайси томонларини ёритиб бериш шартларини таъкидлаб, иложи борича улар онгига сингдириб бориш шарт. Мабодо, масаланинг ъамма шартлари тщлиы ёритилмаса, у таыдирда намоёнликни ъар томонлама анализ ыилиш ва шу нарса тщьрисида бирор ъукм ёки хулоса чиыариш мумкин бщлмай ыолади. Шунинг учун турли ёшдаги кишилар хал этиши керак бщлган топшириыни тщьри танлай билиши зарур.

М унозарали савол. Муаммоли вазият щыувчи аылий фаолиятига ыандай таъсир кщрсатади?

Эсда тутинг! Муаммоли вазият щыувчи аылий фаолияти тараыыиётига ижобий таъсир кщрсатиб, мантиыий фикрлаш доирасини янада кенгайтиради. Уларда моддий борлиы сирларини ъар томонлама англаб олишда асосий манба бщлиб хизмат ыилади. Нарса ва ъодисаларнинг ички мураккаб боьланишларини, ыонуниятларини мустаыил равишда тушуниш учун имконият туьдиради. Уларнинг мулоъаза юритиш доирасини кенгайтиради, намоёнликни билишга ыизиыишини янада оширади.


Муаммоли вазият мана бундай шартларга риоя ыилинган таыдирдагина ижобий натижалар беради. Биринчидан, муаммоли вазиятни одамларнинг ёш хусусияти, информацияларни эгаллаш ва щзлаштириш даражаси, индивидуал хусусиятлари ва ыобилиятини ъисобга олган таыдирдагина вужудга келтириш мумкин. Муаммоли вазият уларнинг кучига, ыобилиятига мос ыилиб яратилиши лозим. Иккинчидан, танланган муаммо ыандайдир ташыи турткига, яъни йщлланмага, кщрсатмага таянмаслиги лозим. Учинчидан, муаммони хал ыилиш йщлини, усулини, вазиятни тушунган ъолда кишиларнинг щзлари мустаыил топа билишлари ва ыщллашлари лозим. Тщртинчидан, ыщйилган муаммони ыандай тартибда хал ыилиш зарурлиги, яъни намоёнликнинг айрим хусусиятларини ёритиш муаммо тарзида бщлиши лозим. Бешинчидан, муам­мони «ижодий» хал этиш имконияти яратилган бщлиши шарт, бунда берилган текстдан ташыари, айрим ижодий тщлдиришлар, ыщшимчалар билан уни бойитиш, ечимини ыидириш вазифасини ыщйиш маысадга мувофидир.
Муаммоли вазиятни ечиш ъамма ваыт кишилардан «ижодий» изланишни, «ижодий» фикрлашни, «ижодий» ыобилиятни талаб этади. Муаммоли вазиятга асосланган ижодий фикр юритиш усули улар мантиыий тафаккурининг щсишида муъим рол щйнайди. Бу эса щз навбатида, уларнинг аылий фаолияти тараыыиётига салмоыли ъисса ыщшади.
Муаммоли вазиятни ечишда илгари яратиб келинган, аста-секин йиьилган билим фондига, нарса ва ъодисаларни кузатиш, идрок ыилиш ва тасаввур этиш кщникмаларига, масалани бирданига хал этиш уыувига таянган ъолда фикр юритилади. Демак, «ихчамлашган» мулоъаза юритиш аллаыачонлар таркиб топган кщникма ва малакалар ъамда аылий фаолият усуллари асосида ъосил бщлади. Бундай ъолатда кишиларнинг ъаётий тажрибаси ъам муъим рол щйнайди.
Муаммоли вазиятни ечишнинг бу усулининг бошыа усуллардан асосий фарыи шундан иборатки, у инсонлар мантиыий тафаккурининг энг юыори босыичи бщлиши билан характерланади. Бу даврга келиб, уларда нарса ва ъодисаларни билиш учун кенгайтирилган анализга, мулоъазалашга, чиыарилган ъукм ва хулосаларни щзаро таыыослашга сира щрин ыолмайди. Бунда кишилар олдига ыщйилган муаммо ёки вазифа гщё танишдек туюлади. Инсонлар берилган саволларга ыийналмасдан дарров жавоб беришга одатланадилар. Демак, уларда топшириыни оператив хал этиш малакаси пайдо бщлади. Бунда кишилар тафаккурида шундай вазият пишиб етиладики, уларда намоёнликни анализ ыилиш ыисыа ва ихчам, фикр юритиш оператив аргументли, ъукм ва хулоса чиыариш инкордан ъоли бщлади.
Шундай ыилиб, «ихчамлашган» мулоъаза юритиш нарса ва ъодисаларнинг ички боьланишлари, муносабатлари, хосса ва хусусиятларини оператив равишда тез ечишга асосланади.
Муаммоли вазиятни ечишда ушбу фикр юритиш йщлидан фойдаланишда кишиларга аввал шаклланган кщникма ва малакаларни, билим фондини щз щрнида ыщллаш восита ва усулларини эслатиб бориш лозим. Системали машы ыилиш -бу мулоъаза юритишнинг гаровидир.



Download 0.73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   82   83   84   85   86   87   88   89   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling