Adol Eyxmann (1906-1962) ikkinchi jahon urushi davrida Uchinchi


Download 316.71 Kb.
Pdf ko'rish
bet2/5
Sana05.01.2022
Hajmi316.71 Kb.
#203056
1   2   3   4   5
Bog'liq
XJH

Mantiqiy savol 

Sobiq  Yugoslaviya  va  Ruanda  bo‘yicha  xalqaro  tribunallarni  ularning  tuzilishi, 

tarkibi, vakolatlari va ish ko‘rish tartibi jihatidan taqqoslang. 

Bilamizki,  xalqaro  jinoyat  huquqida  Rim  Xalqaro  Sudi  tashkil  etilishiga 

turtki  bo`lgan  xalqaro  tribunallardan  eng  muhim  o`rin  egallaganlari  sobiq 

Yugoslaviya va Ruanda yuzasidan ish ko`ruvchi xalqaro tribunallar hisoblanadi. 

BMTning  Xavfsizlik  Kengashi  rezolyutsiyasiga  muvofiq,  1993-1994-

yillarda  Ruanda  va  Yugoslaviya  bo'yicha  xalqaro  tribunallar  tashkil  etildi. 

E’tiborlisi 

shundaki, 

Nyurnberg 

va 


Tokio 

tribunallari 

davlatlararo 

mojarolar  davrida  sodir  etilgan  jinoyatlarni  tergov  qilish  maqsadida  tashkil 

etilgan 

bo'lsa, 


Ruanda 

va 


Yugoslaviya 

bo'yicha 

tribunallar 

xalqaro 


bo'lmagan mojarolar bilan bog'liq ishlarni ham o'rganish uchun tuzildi.

2

   



 

B M T Xavfsizlik Kengashi 1994-yili B M T Ustavining «Tinchlikka tahdid, 

tinchlik-osoyishtalikning  buzilishi  va  agressiya  aktlariga  nisbatan  harakatlar» 

nomli  VI1  bobini  asos  qilib,  o'zining  955-rezolyutsiyasi  bilan  Ruanda  uchun 

xalqaro  jinoiy  tribunalni  ta’sis  etdi.    Ruanda  xalqaro  tribunal  tashkil  etilishining 

                                                             

1

 

Jewish Social Studies 



New Series, Vol. 7, No. 3 (Spring - Summer, 2001)

, pp. 101-130 (30 pages) 

https://www.jstor.org/stable/4467612

 

2



 I.I.Lukashuk, A.X. Saidov //Hozirgi zamon xalqaro huquqi nazariyasi asoslari, o`quv qo`llanma// Toshkent, 2007 


 

o`ziga  xos  sabablari  va  tarixi  bor.  Ruanda  xalqaro  tribunal  o`tkazilishiga  sabab, 



mamlakatda  o`tkazilgan  genotsid  jinoyatini  o`tkazilganligi  hisoblanadi.  Xalqaro 

huquqiy  manbalardan  ma`lum  bo`ladiki,  Genotsid  deb  (grekcha  genos  qabila, 

urug‘-aymoq va lotincha caedo o‘ldirmoq so‘zlaridan kelib chiqqan) – milliy, etnik, 

irqiy,  diniy  guruhlarni  yo‘q  qilish  maqsadida  amalga  oshirilgan  hatti-harakatlarga 

aytiladi.  BMT  Bosh  Assambleyasi  1948-yil  9-dekabrda  Genotsid  bilan  bog‘liq 

jinoyatdan  ogohlantirish  va  jazolash  to‘g‘risidagi  Konvensiyani  qabul  qildi.  Bu 

hujjat  1951-yilning  12-yanvaridan  boshlab  kuchga  kirdi  va  genotsid  insoniyatga 

qarshi  xalqaro  jinoyat  sifatida  tan  olindi.  1943-yilda  Rafael  Lemkin  tomonidan 

muammolaga  kiritilgan  “genotsid”  iborasi  bugungi  kunda  odamlar  guruhini 

ommaviy ravishda o‘ldirish bilan bog‘liq jinoyatlarni anglatadi.

3

  

Ruanda  xalqaro  tribunali  haqida  ko`plab  ma`lumotlar  mavjud.  Jumladan, 



1994-yil noyabr oyida Tanzaniyada Ruanda bo‘yicha Xalqaro tribunal ish boshladi. 

Xalqaro  tribunalda  genotsid  tashkilotchilari  va  rag‘batlantiruvchilari  sud  qilindi. 

2008-yilning  18  dekabrida  tribunal  sobiq  polkovnik  Teoneste  Bagosoruni 

insoniyatga  qarshi  jinoyat  sodir  etganlikda  aybdor,  deb  topib  umrbod  qamoq 

jazosiga  hukm  qildi.  Ma’lum  bo‘lishicha,  u  aviahalokatdan  so‘ng  mamlakatdagi 

siyosiy  va  harbiy  vaziyatni  o‘z  qo‘liga  olgan.  Shu  sababli  ham  ma’suliyat  unga 

tushadi.  Uchta  etnik  guruhdan  tashkil  topgan  Ruanda  aholisi  7  million  kishidan 

oshadi.  Aholining  85  foizini  xutu,  14  foizini  tutsi  va  1  foizini  tva  qabilasi  tashkil 

qiladi.  Ruanda  hukumati  hodisadan  ikki  yil  o‘tib,  ya’ni  1996-yildan  boshlab 

genotsid  ishi  bo‘yicha  jinoiy  ish  ochdi.  Bunga  qatliom  davrida  sud  va  qamoqxona 

binolarining  buzilgani,  huquqshunoslarning  yetishmasligi  sabab  bo‘lgani  aytiladi. 

2000-yilga qadar 100 mingdan ortiq kishi sudga tortildi. 

Sobiq Yugoslaviya bilan bog`liq xalqaro jinoyatlarni sud qilish uchun  ham Xalqaro 

sud tashkil etilganligi xalqaro gumanitar huquqning qaror topishida muhim bosqich 

bo`ldi.  Shu  o`rinda  Yugoslaviya  xalqaro  tribunalining  Ustavi  bilan  yaqindan 

tanishish  masala  mohiyatini ochib beradi deb o`ylaymiz.  1991  yildan  buyon  Sobiq 

Yugoslaviya  hududida  sodir  etilgan  xalqaro  gumanitar  huquqning  jiddiy 

buzilishlari  uchun  javobgar  shaxslarni  ta'qib  qilish  bo'yicha  xalqaro  tribunal, 

Xavfsizlik  Kengashi  tomonidan  Birlashgan  Millatlar  Tashkilotining  Ustavining 

VII  bobiga  binoan  faoliyat  ko`rsatgan.  Ushbu  Xalqaro  tribunal  faoliyati 

belgilangan  Ustav  34  moddadan  iborat  bo`lib,  o`z  ichiga  bir  qancha  muhim 

masalalarni  qamrab  olgan.  Jumladan,  Ustavning  1-moddasida  Xalqaro  sudning 

yurisdiksiyasi  hal  qilingan,  unga  ko`ra  Xalqaro  sud  ushbu  ish  bo`yicha  javobgar 

shaxslarni  javobgarlikka  tortishga  haqli  ekanligi  belgilangan.  Bundan  tashqari 

Ustavda  1949-yilgi  Jeneva  konventsiyalarining  jiddiy  buzilishi,  genotsid, 

                                                             

3

 Internet manbasi// http://uza.uz/posts/112288 




 


Download 316.71 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling